2024’te protestolu senet sayısı yeniden artarken, karşılıksız çeklerde hızlı yükseliş devam ediyor
2016 yılı sonrasında süratle düşen protestolu senet sayısı, yedi yıl ortadan sonra 2024’te yine artışa geçerken, karşılıksız çekte de hem sayı hem fiyat bazında 2023 yılında başlayan artışlar 2024’te besbelli biçimde hızlandı. Protesto edilen senet sayısında ekonomik ve ticari faaliyet hacmiyle orantılı biçimde 81 vilayet içinde başı çeken İstanbul’u, Konya, Ankara, İzmir ve Antalya izledi. En fazla karşılıksız çek süreci yapılan vilayetler de sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa oldu.
48 MİLYARLIK SENET PROTESTO EDİLDİ
Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) son bilgilerine nazaran, 2024’ün aralık ayında toplam meblağı 5 milyar 631,4 milyon TL olan 22 bin 683 adet senet protesto edildi. Evvelki yılın tıpkı ayına nazaran protesto edilen senet sayısı yüzde 24,4, meblağı da yüzde 89,3 artış kaydetti.
Geçen yıl senet protestoları bilhassa ikinci yarısından itibaren hızlandı. Yılın birinci beş ayında 16 bin – 19 bin adet ortasında seyreden senet protestoları, haziranda 21 bin adedi, ekimde de 23 bin adedi geçti. Aralık ayı ile yılın tümünde protesto edilen toplam senet sayısı evvelki yıla nazaran yüzde 10,7 artışla 242 in 46 adede, meblağı da yüzde 150,1 artışla 48 milyar 57,7 milyon liraya ulaştı.
YEDİ YIL SONRA İLK
Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, protestolu senetlerde son on yıllık seyre bakıldığında ise 2024’ün bir kırılma noktası olduğu belirlendi. 2015 yılında 999 bin 720 adet olarak gerçekleşen protestolu senet sayısı, 2016’da 1 milyon 16 bin 978 adede kadar yükseldikten sonra süratli düşüşe geçmiş, izleyen yıllarda daima gerileyerek 2023 prestijiyle 218 bin 685 seviyesine kadar inmişti. Buna nazaran 2024, yedi yıllık süratli aza-lış devrinin akabinde senet protestolarının tekrar hızlandığı bir yıl oldu.
Ancak yaşanan artışa karşın 2024 yılındaki protestolu senet sayısı, tıpkı vakitte 2023 hariç son on yılın en düşük seviyesini tabir ediyor. Protesto edilen senet adedinin 2015 yılındaki sayının yaklaşık yüzde 76 altında olduğu görülüyor.
Yıllık bazda protesto edilen senetlerin 2015’te 10 milyar lira seviyesinde bulunan toplam meblağı da 2019’da 21,1 milyar liraya kadar yükselmiş, pandemi devri olan 2020, 2021 ve 2022 yıllarında 11-12 milyar lira dolayında seyretmiş, 2023’te ise yine artışa geçerek 19,2 milyar liraya çık-mıştı. Buna nazaran protestolu senet fiyatında 2023’te başlayan artış, 2024’te ivme kazandı.
Ancak protesto edilen senetlerin yıllık toplam meblağında 2015-2024 periyodunda yaşanan 376,7’lik nominal artış bu periyotta TÜFE bazında yüzde 896 olan kümülatif enflasyondan arındırıldığında ise gerçek bazda yüzde 52 azalma olduğu görülüyor. Diğer deyişle 2024’teki 48,1 milyar liralık protestolu senet meblağı, 2015 fiyatlarıyla 4,8 milyar liraya karşılık geliyor.
177 MİLYAR LİRALIK KARŞILIKSIZ ÇEK
Bir ödeme aracı ve kullanımı ticari faaliyetlerin hacmiyle orantılı olan çeklerin toplam sayısının fazla değişmediği 2024 yılında, bunlar içinde “karşılıksız” çıkanların sayısında ise besbelli bir artış gözlendi. Bankalara ibraz edilen çeklerin sayısı evvelki yıla nazaran yalnızca yüzde 0,7 oranındaki bir artışla 17 milyon 165 bin 935 adet oldu. Bunlar içinde karşılıksız süreci yapılanların sayısı ise yüzde 85,9 artışla 273 bin 66 adede ulaştı.
Karşılıksız çek düzenleyen tekil kişi sayısı ise 16 bin 79’dan 27 bin 590’a yükseldi. Geçen yıl düzenlenen toplam 7 trilyon 881,4 milyon liralık çekten, 177,2 milyar liralık kısmı karşılıksız çıktı. Çeklerdeki toplam fiyat evvelki yıla nazaran yüzde 71,5 artarken, karşılıksız çek fiyatındaki artış yüzde 209,9’a ulaştı. Karşılıksız çıkanların toplam fiyatta evvelki yıl yüzde 1,2 olan hissesi 2024’de yüzde 2,2’ye yükseldi.
Geçen yıl karşılıksız süreci yapılan çek sayısında İstanbul 66 bin 184 adetle başı çekerken, onu 20 bin 693 adetle Ankara, 19 bin 623 adetle İzmir, 14 bin 834 adetle Antalya ve 13 bin 177 adetle Bursa izledi. Adana, Konya, Gaziantep, Kocaeli ve Mersin, en fazla karşılıksız çek süreci yapılan birinci on vilayet ortasında yer aldı. Karşılıksız çek sayısının en düşük olduğu vilayetler ise sırasıyla Kilis, Bayburt, Tunceli, Gümüşhane ve Bartın.
İSTANBUL, KONYA, ANKARA BAŞI ÇEKİYOR
2024 yılı boyunca en fazla senedin protesto edildiği vilayet, 42 bin 497 adetle İstanbul oldu. Yıllık protestolu senet sayısında yüzde 17,6 hissesi olan bu ili 22 bin 454 adetle Konya, 19 bin 812 adetle Ankara, 16 bin 512 senetle İzmir ve 12 bin 71 adetle Antalya izledi. Daha sonra 11 bin 122 adetle Bursa, 5 bin 684 adetle Gaziantep, 5 bin 597 adetle Kayseri, 4 bin 652 adetle Muğla ve 4 bin 617 adetle Samsun geldi. En çok senedin protesto edildiği birinci on vilayetteki toplam sayı 145 bin 18 adetle ülke genelindekinin yüzde 59,9’unu oluşturdu.
Tutar bazında ise Türkiye genelinde protesto edilen senetlerin 12 milyar 3,7 milyon TL ile yüzde 25’ini İstanbul ilindekiler oluştururken, bunu 4 milyar 173,5 milyon TL ve yüzde 8,7 hisseyle Ankara, 3 milyar 362,5 milyon TL ve yüzde 8,1 hisseyle İzmir, 3 milyar 362,5 milyon TL ve yüzde 7 hisseyle Konya, 2 milyar 734,5 milyon lira ve yüzde 5,7 hisseyle Antalya izledi. Bursa 1 milyar 620,1 milyon, Gaziantep 1 milyar 579,2 milyon, Adana 1 milyar 199,6 milyon, Manisa1 milyar 72,9 milyon ve Mersin 921,4 milyar TL ile protestolu senet fiyatında birinci onda yer aldı. On vilayette protesto edilen senetlerin toplam fiyatı 32 milyar 583,9 milyon lira ile Türkiye genelinin yüzde 67,8’ini oluşturdu. Ticari faaliyet kapasitesi düşük vilayetler olan Tunceli, Kilis,
Ardahan, Gümüşhane ve Bayburt ise protesto edilen senet meblağında da en sonda yer aldı.
patronlardunyasi.com
