Döviz kredileri rekoru gördü sınırlama peşinden geldi
Merkez Bankası’nın enflasyonla gayret kapsamında uyguladığı sıkı para siyaseti nedeniyle geçen yıl yükselen kredi faizleri, kullanabilen şirketleri yabancı para kredilere yöneltti. Geçmiş yıllarda düşük TL ticari kredi faizleriyle muhtaçlık duyulmayan yabancı para kredilerde yılın son haftasında 167 milyar 692 milyon dolara yükseldi ve 11 Haziran 2021 haftasının akabinde en yüksek seviyeyi gördü. 30 Aralık’ta ise yabancı para krediler 168 milyar doları aştı. Uzmanların yükümlülük dolarizasyonu ismi verdikleri ve bu yıl da artışının sürmesini bekledikleri yabancı para kredilere Merkez Bankası’ndan atak gecikmedi. Merkez Bankası yabancı para kredilerde aylık büyüme sonu yüzde 1,5’ten yüzde 1’e indirdi. Türk lirası ticari kredilerde yüzde 2 olan aylık büyüme hududu farklılaştırıldı ve KOBİ kredileri için yüzde 2,5, öteki ticari krediler için yüzde 1,5 olarak uygulanacak. Öncesinde yüzde 2 olarak uygulanıyordu ticari kredilere hudut.
Haziran 2023 sonrasında enflasyonla uğraşta uygulanan sıkı para siyaseti politika faizinde olduğu kadar kredi faizlerinde de yükselişe yol açtı. O denli ki Haziran 2023 öncesinde yüzde 15’in altında olan TL ticari kredi faizleri 2024’ü yüzde 55,55’ten kapattı, yıl içinde yüzde 70’e dayandı. Faiz artışının yanı sıra Merkez Bankası TL ticari kredilere aylık büyüme hududu getirdi. Tüm bunlar 2018 periyodunda de artan lakin klâsik olmayan para siyasetinin uygulanmasıyla birlikte yerini TL kredilere bırakan döviz kredilerinin tekrar beğenilen olmasına yol açtı. Yabancı para kredi kullanabilme kaidelerini yerine getiren şirketler yılın birinci yarısında yabancı para kredilere ağır talep gösterdi.
Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, bu süratli yükseliş Merkez Bankası’nı tedbir almaya itti ve yabancı para kredilere aylık büyüme hududu getirildi. Fakat bu büyüme hududu ivmeyi biraz yavaşlatsa da yabancı para kredilerde büyümeyi engelleyemedi. Merkez Bankası da yeni yılın birinci haftasında yabancı para kredilerde aylık yüzde 1,5 olan büyüme hududunu yüzde 1’e indirdi.
YABANCI PARA KREDİLERİN HİSSESİ 6.3 PUAN ARTTI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) dataları bu kararın neden alındığını ortaya koyuyor. BDDK haftalık bilgilerine nazaran 2024’ün son haftası olan 27 Aralık haftasında yabancı para krediler 167 milyar 692 milyon dolara çıktı. Bu sayı en son Haziran 2021’de görülmüştü. BDDK’nın günlük dataları ise 30 Aralık günü yabancı para kredilerin 168 milyar doları aştığını gösteriyor. Bu sayılar son 3 yılın en yüksek yabancı para kredi stokuna işaret ediyor. BDDK bilgilerine nazaran 2024 sonu itibariyle ticari kredilerin yüzde 51,6’sı TL cinsi, yüzde 48,4’ü ise yabancı para cinsi kredilerden oluşuyor. 2023 sonunda toplam ticari kredilerde TL ticari kredilerin hissesi 57,9 düzeyinde, yabancı para kredilerin hissesi ise yüzde 42,1 idi. Yani 2024 yılında TL ticari kredilerin hissesi 6.3 puan gerilerken yabancı para cinsi kredilerin toplam ticari krediler içindeki hissesi birebir oranda arttı.
EN SÜRATLİ BÜYÜME KAMU MEVDUAT BANKALARINDA
Yabancı para kredilerde BDDK datalarına nazaran son 1 yılda en süratli büyüme kamu mevduat bankalarında yaşandı. Kamu mevduat bankalarının 27 Aralık 2024 itibariyle yabancı para kredi stoku 58 milyar dolar düzeyinde ve bu 2024 yılında yabancı para kredilerde kamu mevduat bankalarında yüzde 36,5 büyüme yaşandığını gösteriyor. Kamu mevduat bankaları yabancı para kredi stokunda tarihi en yüksek düzeyini de yeniden geçen yılın aralık ayında gördü. Yerli özel mevduat bankalarında da yabancı para kredi büyümesi son 1 yılda yüzde 33,5 düzeyinde ve yabancı para kredi stoku 40.8 milyar dolara ulaştı. Bu Mart 2022’den bu yana görülen en yüksek düzey.
Yabancı mevduat bankaları ise yabancı para kredilerde başka mevduat bankalarına nazaran daha yavaş bir büyümeye imza attı. BDDK datalarından yapılan hesaplamaya nazaran yabancı mevduat bankalarında 1 yılda yabancı para krediler yüzde 16,7 arttı ve 32.3 milyar dolara yükseldi. Bu yabancı mevduat bankalarında en son Şubat 2022’de görülen düzeylere işaret ediyor. Uzmanlara nazaran her ne kadar aylık büyüme hududu daha da sıkılaştırılsa da yabancı para kredilerin cazibesi bu yıl da devam edebilir. Uzmanlar özel dalın döviz açık durumundaki bozulmaya dikkat çekti.
TL TİCARİ KREDİ BÜYÜME SONU FARKLILAŞTIRILDI
Merkez Bankası datalarına nazaran 2024 yılında toplam krediler 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış olarak yüzde 29,93 büyüdü. Kamu bankalarında kredi büyümesi yüzde 31,2, özel bankalarda ise yüzde 28,9 olarak gerçekleşti. Dalda ticari kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur tesirinden arındırılmış büyüme yüzde 24,22 olurken, tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış arındırılmamış büyüme ise yüzde 46,3 ile daha süratli gerçekleşti. Kamu bankaları ticari kredi büyümesi yüzde 26,96, tüketici kredi büyümesi yüzde 61,22, özel bankalarda ticari kredi büyümesi yüzde 21,2, tüketici kredi büyümesi ise yüzde 40,20 olarak hesaplandı. Tüketici kredileri 2024’te yüksek faizlere karşın daha süratli büyüme ile yılı kapatsa da Merkez Bankası’ndan TL kredilere ait birinci makroihtiyati atak ticari tarafa geldi.
Merkez Bankası, kredi büyümesi ve kompozisyonunun dezenflasyon patikası ile uyumlu seyrini temin etmek hedefiyle kredi büyümesine dayalı zarurî karşılık uygulamasında değişiklik yaptı. TL ticari kredilerde yüzde 2 olan aylık büyüme sonu farklılaştırıldı. KOBİ kredileri için aylık büyüme hududu yüzde 2,5, öteki ticari krediler için yüzde 1,5 olarak belirlendi. Ayrıyeten KOBİ’lere, KOSGEB takviyesiyle yahut milletlerarası kalkınma finansmanı kuruluşlarından sağlanan kaynaklarla sürdürülebilirlik kapsamında kullandırılan Türk lirası kredilerin kredi büyüme hududundan muaf tutulmasına karar verildi.
BDDK bilgilerine nazaran TL ticari kredilerin 54,6’sı KOBİ’lere kullandırılırken, yüzde 25’si taksitli ticari kredi, yüzde 9,38’i ise kurumsal kredi kartlarından oluşuyor.
patrolardunyasi.com
