Takipteki alacaklar 358 milyarı aştı, icra dosyası sayısı 23 milyonun üzerine çıktı
BDDK’nın haftalık datalarına nazaran takipteki alacaklar artmaya başladı. 2024 yılı sonu itibariyle 294 milyar TL olan tahsili gecikmiş alacaklar (TGA) 4 Nisan 2025 haftalık bankacılık bilgilerine nazaran 358,3 milyar TL’ye ulaştı. Ekonomim’den Ferda Besli “Takipteki krediler hızlandı” başlıklı yazısında şunları ele aldı:
Yılbaşından bu yana %22 artış var. Geçen yılın tıpkı periyodundaki TGA artışı %3,9 idi. %22 ve %3,9 çok kıymetli bir gelişme olduğunu düşünüyoruz bankaların bilanço ve kredi maliyetleri açısından. 2025’in başlarında yüklü olarak kredi kartlarından kaynaklanan ivmenin artık şirketlere yansıdığını söyleyebiliriz. 2025 başında 177 milyar TL olan ticari krediler için TGA, 4 Nisan 2025 haftasında 207,3 milyar TL’ye ulaştı ve artış oranı %17. Lakin son dört haftalık artış yüksek ve %7,2’dir. Ferdî ve Ticari TGA haftalık artışı geçen hafta 9,3 milyar TL olup 358,3 milyar TL’ye ulaşmıştır. 2025’te 14 haftalık en fazla artış kaydederek pik yapmıştır. Bu trend bu türlü devam eder ise kredi maliyetleri artacaktır. 2024 yılında ortalama 12,7 milyar TL aylık TGA karşılığı bu yıl aylık ortalama 23 milyar TL’ye ulaşmıştır. 2024 yılında TGA karşılığının Net kara oranı %23 iken bu yıl bu oran %39’a çıkmıştır.
Özetle sorun artıyor. Bu sayıların içine şimdi ABD’nin uygulamaya başladığı Gümrük tarifelerinin ve ülkemizdeki siyasi tansiyonun tesiri şimdi yok. TGA neden artıyor? 2021, 2022, 2023 yıllarında uygulanan para siyaseti, şirketlerin borç servisi yapmasını kolaylaştırdı. Şirketlerin gerçek olarak ödedikleri faiz 2021’de %-33,3, 2022’de %-38,3, 2023’de %-11,2 iken (negatif faiz olduğuna dikkat çekerim.) 2023’ün ikinci yarısından sonra artan siyaset faizinin de tesiriyle gerçek olarak %23,3 olmuştur. Kısaca özetlersem ortalama kredi faizi 2021 yılında %20, 2022 yılında %22, 2023 yılında %28 ve 2024 yılında %58,5 olmuştur. Bu yıllara ilişkin enflasyon sayıları da sırasıyla %36,1, %64,3, %64,8 ve %44,4 oldu. 2021-2023 yıllarında dört yıl şirketlerin finansal tablolarına olumlu yansıyan negatif faiz, 2024’ten sonra yüksek gerçek faize dönüştü. 2025’te birinci 94 günlük ortalama TL kredi faizi %52,5’tir. Bu kadar yüksek faizi şirketlerin ödemesi mümkün görünmemektedir. Bir yandan yurt dışı talepte yavaşlama, bir yandan TL’nin bedel kazanması ve yurt içi talebin de 2025 yılında düşüşü işleri zorlaştırır iken maliyetler artmaya devam ediyor.
FİNANSMAN MASRAFLARININ SATIŞ İÇİNDEKİ HİSSESİ SÜRATLİ YÜKSELİYOR
Reel bölümün bilançolarını yakın takip ediyoruz. Şirketlerin faaliyet masraflarının satışa oranı bir çok şirkette 100-300 baz puan arttı. Satış baskısı nedeniyle gelirler hudutlu iken maliyetlerin artması, operasyonel kârlılığı düşürür iken finansman masraflarının satış içindeki hissesi süratli yükseliyor. Bu olumsuzluk, şirketlerin likiditesini ve borç ödeme yapmasını zorlaştırıyor. 2024 sıkıntı bir yıldı lakin 2025 daha güç olacaktır. Bu durumun üstesinden gelmenin yolu bedelli eser ve hizmet üreterek kârlılığı ve münasebetiyle fon yaratma kapasitesini artırmak. Bizim niyetimiz şirketler şimdi bedelli eser üretmek için iş modelleri ve rekabet stratejisinde kıymetli bir yol alamadılar. Katma kıymet içinde iş gücü ve faizin hissesi artarken şirket kârları düşmektedir. Bunun sonucu olarak da faaliyet kârının değerli kısmı (bizim iddiamız %65 ve üzeri) faiz ödemesine gideceğinden şirketlerin anapara ve faiz ödeme gerilimi artacaktır. Zati bunun yansıması da TGA artışıdır.
Sonuç olarak, ödenen faizin katma kıymet içindeki hissesinin süratli artması ve kârlılığın düşmesiyle, iş modeli ve rekabet gücünde şimdi istenilen bir düzeyde olmayan şirketleri sıkıntı bir devir bekliyor. Yapılması gerekenler;
1- İş gücünün verimliliğini artırarak toplam output’u çoğaltmak.
2- Performans bazlı ölçülebilir ve yönetilebilir bir üretim sistem kurmak.
3- İnovatif ve yenilikçi fikirleri süratlice pahalı eser konseptine evirmek.
4- Maliyet idaresinde KPI’ı belirleyerek kapsamlı bir çalışma yapmak.
İFLAS EVRAKI SAYISI 23 MİLYON 147 BİN
Hüseyin Gökçe’nin haberine göre ise, Adalet Bakanlığı İcra İflas istatistiklerine nazaran mahkemelerdeki icra iflas evrakı sayısı 15 Nisan 2025 prestijiyle 23 milyon 147 bine ulaştı. Bu kategoride yılbaşından bu yana mahkemelerdeki belge sayısındaki artış 891 bin olurken yalnızca nisandaki 15 günlük artış 162 bin 295 oldu.
Pandemi devrinde yaşanan ekonomik zorluklara, yaklaşık iki yıldır uygulanan sıkı para siyasetinin eklenmesiyle, gerek bireyler gerekse şirketler finansal yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanmaya başladı. Yüksek faiz oranları kaynaklı finansmana erişimde yaşanan kasvetler, birçok şirket ve bireyin icra takibine uğramasına yol açtı. Bu durum Adalet Bakanlığı’nın icra- iflas istatistiklerine de yansıdı.
2025 yılı 15 Nisan itibarıyla Adalet Bakanlığı UYAP istatistiklerinden yaptığı derlemelere nazaran, bu tarih prestijiyle mahkemelerdeki icra iflas evrakı sayısı 23 milyon 147 bin 955’e ulaştı. Belge sayısı mart sonuna nazaran 162 bin adet artış gösterdi. Yılbaşından bu yana ise mahkemelerdeki icra iflas belgesi sayısı 891 bin 835 adet arttı. İcra belgesi sayısı 31 Ocak 2025’te 22 milyon 295 bin 455’e, 28 Şubat 2025’te ise 22 milyon 604 bin 890’a ulaştı.
2 BİN TL’NİN ALTI SİLİNDİ LAKİN ESKİ SAYIYA ULAŞILDI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2022 yılı Eylül ayında yaptığı açıklamada, 15 Ağustos 2022 öncesi icra takibi başlatılmış olup 2 bin TL’nin altındaki alacakların tasfiye edileceğini söylemişti. Bu kapsamda yaklaşık 10 milyon belgenin sistemden çıkacağı bildirilmişti. Fakat istatistiklere nazaran her ne kadar icra iflas belgesi sayılarında gözle görülür bir azalma yaşansa da bu sayı 10 milyona ulaşmadı. Bu açıklamanın yapıldığı yıl sonunda 31 Aralık 2022 prestijiyle mahkemelerdeki icra iflas belgesi sayısı 23 milyon 229 bin 690 düzeyindeydi. Takip eden 2023 yılının sonunda ise belge sayısı yaklaşık 2 milyonluk azalışla 21 milyon 308 bin 166’ya geriledi. Lakin bu tarihten itibaren tekrar artış eğilimine girdi ve dün prestijiyle 23 milyonun da üzerine çıkarak 23 milyon 147 bin 955 oldu.
KÜÇÜK BORÇLARIN ORANI %80’İN ÜZERİNDE
Adalet Bakanlığı verilerine göre, icra evrakları içerisinde nispeten küçük borçlardan oluşan ilamsız takiplerin (mahkeme kararı olmadan başlatılan işlemler) oranı yüzde 80’in üzerinde. 2021 ve 2022 yıllarında 31-33 milyon olan toplam icra evrakı sayısı, sarsıntı felaketinin yaşandığı 2023 yılında 39 milyona kadar çıktı. Bu evrakların yüzde 82,1’ine karşılık gelen 32 milyonu ilamsız icra belgelerinden oluştu. Geride bıraktığımız 2024 yılında ise icra belgesi sayısı 32,4 milyona gerilerken, ilamsız evrakların oranı yüzde 82 (26.8 milyon) olarak hesaplandı.
patronlardunyasi.com
