ABD’de rekor düzeye ulaşan BT taramaları gelecekte kanser vakalarını artırabilir mi?
Bireysel seviyede risk hayli düşük kabul edilse de, uzmanlar bilhassa tıbbi gereklilik olmadan yapılan BT taramalarının toplumu gereksiz radyasyona maruz bırakabileceğini savunuyor. ABD ve İngiltere’den bir araştırma grubu, bu taramalardan kaynaklanan radyasyonun teorik olarak ülkedeki tüm yeni kanser olaylarının yaklaşık yüzde 5’ini oluşturabileceğini öne sürüyor. Araştırmaya nazaran, yalnızca 2023 yılında yapılan BT taramalarının gelecekte 103.000 kanser hadisesine neden olabileceği iddia ediliyor.
Bu öngörü, yüksek radyasyonlu olaylara dayanan tarihî datalarla destekleniyor. Şayet iddialar doğruysa, BT taramaları, alkol tüketimi üzere yaygın kanser risk faktörleriyle misal seviyede bir tehdit oluşturabilir.
Kaliforniya Üniversitesi San Francisco’dan epidemiyolog Rebecca Smith-Bindman liderliğindeki milletlerarası araştırma takımı, “BT sıklıkla hayat kurtarıcıdır, lakin potansiyel ziyanları göz gerisi ediliyor” ikazında bulunuyor. Smith-Bindman’a nazaran, ABD’de BT kullanımının yaygınlığı nedeniyle çok düşük görülen kanser riskleri bile vakitle büyük bir tesire dönüşebilir.
Bilim dünyası şimdi düşük doz radyasyonun kansere yol açtığına dair kesin bir sonuca ulaşmış değil. Lakin geçmişte atom bombası kurtulanları ve nükleer santral kazalarından etkilenen bireyler üzerinde yapılan uzun vadeli çalışmalar, bu tıp bir bağın mümkün olabileceğini gösteriyor. Örneğin, Hiroşima’da üç yahut daha fazla BT taramasına denk radyasyon dozu alan bir kümede kanser riskinin manalı formda arttığı tespit edildi.
Amerikan Tıp Fizikçileri Derneği eski başkanı ve BT görüntüleme uzmanı Cynthia McCollough, “Hasta bir birey için BT taramasının riski, altta yatan hastalığın riskinden çok daha düşüktür” diyerek bu teknolojinin gereksiz yere göz arkası edilmemesi gerektiğini vurguluyor.
Nitekim geniş kapsamlı bir araştırma, düşük doz BT taraması yapılan sigara içenler ve sigarayı bırakmış bireylerde, sırf göğüs röntgeni yapılanlara kıyasla akciğer kanseri kaynaklı ölümlerde yüzde 20 azalma olduğunu ortaya koydu.
Araştırmanın dikkat çeken bir öteki tarafı ise bilgilerin ayrıntılı tahlillere dayanıyor olması. 2016-2022 yılları ortasında ABD genelindeki 143 sıhhat kuruluşundan toplanan anonim datalar, 2023’te yaklaşık 62 milyon hastada 93 milyon BT taramasının yapılacağını gösteriyor.
Ancak araştırmacılar, düşük doz radyasyonun tesirlerini tam olarak ortaya koymak için çok daha uzun vadeli ve büyük ölçekli çalışmalara gereksinim olduğunu belirtiyor. Üstelik çocuklar ve ergenler, tıpkı dozda radyasyon karşısında yetişkinlere nazaran daha yüksek kanser riski taşıyor. Bilhassa bir yaşın altındaki çocuklarda BT taramalarının tiroid kanseri riskini artırabileceği söz ediliyor.
RMIT Üniversitesi’nden tıbbi radyasyon uzmanı Pradip Deb ise, radyasyon içermeyen alternatiflerin mümkün olduğunda tercih edilmesi gerektiğini savunuyor. Avustralya Tıbbi Görüntüleme ve Radyasyon Terapisi Derneği Başkanı Naomi Gibson da bu görüşe katılarak, “Bulgular uzun vadeli radyasyon maruziyetine dikkat çekse de, klinik olarak gerekli durumlarda BT görüntülemeyi engellememelidir,” açıklamasında bulunuyor.
Araştırmanın sonuçları JAMA Internal Medicine mecmuasında yayımlandı.
patronlardunyasi.com
