Osman Müftüoğlu: Yalnızlık bunama riskini artırıyor
Hürriyet muharriri Prof. Dr. Osman Müftüoğlu bugünkü köşe yazısında okurları için yanlızlığın olumsuz tesirlerinden ve hayatı etkileyen bunama riskine neden olduğunu açıkladı.
İşte Müftüoğlu’nun yazısının tamamı:
Yalnızlık yeni bin yılın en kıymetli toplumsal meselelerinden biri.
Yalnızlığın sıhhati bilhassa yaşlı sıhhatini önemli ölçüde bozabileceği de farklı ülkelerin farklı merkezlerinde yapılan araştırmalarda net ve açık olarak gösterildi. Yalnızlığın “sağlık bozan” tesirlerinden en kıymetlisi ise bellek kaybını hızlandırması. Daha evvel de yazdım lakin yine hatırlamakta yarar var: Toplumsal network’ün sürekliliği aile, dostluk, hemşerilik ve gibisi toplumsal münasebetlerin devamlılığı yaşlılık sürecinde çok kıymetli bir sıhhat belirleyicisidir. Bu belirleyicilik öncelikle de belleğin korunması kelam konusu olduğunda daha da ön plana çıkar. Bu bilgi yeni bir araştırmayla bir defa daha doğrulandı. Florida Eyalet Üniversitesi’nde yapılan yeni ve kapsamlı bir çalışmada, yalnızlık hissinin bunama riskini yüzde 30 oranında artırabileceği gösterildi.
600 binden fazla iştirakçi üzerinde yapılan bu ayrıntılı tahlilde, yalnızlığın yaş ve cinsiyetten bağımsız olarak önemli bir “bilişsel bozukluk risk faktörü” olduğu net ve açık olarak ortaya çıktı. Araştırmayı yürüten yardımcı Doçent Martina Luchetti, yalnızlığın demans üzere nörolojik rahatsızlıklarla ilişkilendirildiğini ve bu mevzuda bilinçlenmenin yaşlı yetişkinlerin sıhhatini korumak için kıymetli bir detay olduğunu vurguluyor. Benim kanaatim de muhakkak bu istikamette: Yaşlandıkça daha çok kalabalıklaşmak, dost ve arkadaş etrafı ile alakaları sıkılaştırmak, daha sık toplumsallaşmak, toplumsal yardım kuruluşlarında farklı misyonlar üstlenmek, bilhassa gençler ve çocuklarla daha çok ve sık birlikte olmak, en az beslenme, uyku ve idman kadar kıymetli bir güzel yaşlanma detayıdır.
BELLEK GÜÇLENDİREN MAGNEZYUM HANGİSİ
Magnezyum treonatın kan beyin bariyerini geçtiği için bilhassa belleği güçlendirmede, öğrenme kabiliyetini desteklemede, hafif/orta derecedeki bilişsel kayıplarla uğraşta, depresyon ve kronik yorgunluğu engellemede, gerilimi dengelemede daha tesirli olduğu kabul ediliyor.
EGZERSİZ TOK TUTAR
Yeni bir çalışmada araştırmacılar, ağır idmanın açlığı daha fazla bastırdığına ve tokluk müddetini uzattığına dair kıymetli bulgular elde ettiler. Yapılan bu küçük çaplı araştırmaya nazaran, idmanın tok tutucu tesiri bilhassa bayanlar için daha da geçerli. Araştırmada antrenman sırasında açlık hormonu olarak bilinen “ghrelin”in iki formunun düzeyleri incelendi. İdman öncesi ve sonrası ghrelin düzeyleri ile laktik asit pahaları ölçüldü.
Sonuçlar, bayanların toplam ghrelin düzeyinin başlangıçta yüksek olmasına karşın, ağır antrenman sonrası açlık hislerinin azaldığını gösterdi. Erkeklerde ise ağır idman, ghrelin düzeylerini düşürürken, orta şiddetteki antrenman bilakis açlık hissini artırıyor. Araştırma küçük çaplı. Daha büyük araştırmalarla bu bilginin desteklenmesinde yarar var.
KALORİ KISITLAMASI 50 YAŞ SONRASINDA DAHA DA FAYDALI
Kalori kısıtlaması yalnızca kilo denetimi için değil, farklı öbür nedenlerle de sağlıklı yaşlanma ve ömür mühletini uzatmada tesirli bir yeterli hayat biçimi alışkanlığıdır. Bu olumlu değişimi bilhassa 50’li yaşlar sonrasında hayata geçirmek pek çok insanın daha sağlıklı formda ve fit yaşlanmasına yardımcı olabiliyor. “Mesela mı?” ya da “Nasıl mı?”
1- GÜZEL GENLERİ AKTİVE EDİYOR: Kalori kısıtlaması, “AMP aktivasyonlu protein kinaz” (AMPK) ve sirtuin reseptörlerini olumlu etkiliyor, mitokondri yaşlanmasını yavaşlatıyor ve DNA hasarlarını önleyebiliyor.
2- İNSÜLİN DİRENCİNİ AZALTIYOR: Kalori kısıtlaması, insülin birikimini ve insülin direncini önleyerek, hipertansiyon, diyabet, Alzheimer, damar sertliği ve kanser üzere hastalıkların riskini azaltabiliyor.
3- İNSÜLİN/IGF-1 YOLAĞINI BASKILIYOR: İnsülin düzeylerinin düşük tutulması, “İNSÜLİN/IGF-1 YOLAĞI”nın daha az aktive olmasını sağlayarak yaşlılık problemlerinin oluşma riskini azaltabiliyor.
4- BEYİN SIHHATİNİ KORUYOR: Kalori kısıtlaması, bellek işlevlerini destekleyen beyin kaynaklı nörotrofik büyüme faktörlerinin üretimini artırıyor. Ayrıyeten, nöronların mitokondrilerini güçlendirip sayısını artırarak beynin genç kalmasına yardımcı olabiliyor.
KETOJENİK BESLENME NEDEN ZARARLI
Karbonhidratları neredeyse sıfırlayarak yalnızca protein ve yağ tüketerek diyet yaparsanız fazla kilolarınızla birlikte sıhhatinizi da kaybedebilirsiniz. Neden mi? Ketojenik beslenme…
1- KANSER RİSKİNİ ARTIRABİLİR: Ketojenik beslenme ağır kırmızı et tüketimi nedeniyle bilhassa kalınbağırsak ve rektum kanser riskini artırmaktadır.
2- ASİT-BAZ İSTİKRARINI BOZABİLİR: Ketojenik diyetler ağır protein gücü nedeniyle bedeni asitli hale getirerek asit-baz istikrarını bozmakta ve süratli yaşlanmaya yol açmaktadır.
3- CİLT SIHHATİNE ZİYAN VEREBİLİR: Keto diyetler cildin elastikiyetini ve sıkılığını bozar, kırışıklıkları tetikler ve genel cilt sıhhatini olumsuz tesirler.
4- BÖBREKLERE ZİYAN VEREBİLİR: Yüksek protein alımı sebebiyle asit-baz istikrarını bozar, çok ürik asit, kalsiyum ve fosfat yükü oluşturur, böbrekler üzerinde ek bir yük yaratır.
5- KEMİK ERİMESİ RİSKİNİ HIZLANDIRABİLİR: Asidoz tetikleyerek ve kemiklerden kalsiyum kaybını hızlandırarak kemik erimesi riskini artırır.
6- METABOLİZMAYI OLUMSUZ ETKİLEYEBİLİR: Bedeni ketoz durumuna sokarak metabolizmayı bozmakta ve genel sıhhat durumunu tehdit etmektedir.
patronlardunyasi.com
