Sanayi arsası sorunu Türkiye’de yatırımları zorluyor ve rekabeti zayıflatıyor

Türkiye’de finansman maliyetleri sanayi yatırımlarının önündeki en büyük mahzur olmaya devam ediyor. Fakat en az finansman kadar yatırımların önünü tıkayan bir öteki husus da sanayi yeri sorunu. Sanayi yeri arzında yaşanan yetersizlik ve mevcut arsaların astronomik fiyatları, büyümenin önündeki değerli engellerden biri olarak görülüyor.
Dünya’dan Nurdoğan Ergün’ün haberine nazaran, kıymetli sanayi yeri fiyatları hem iş dünyasını caydıran hem de global rekabette elini zayıflatan bir öge haline gelirken, fabrika ve makine için elinde olan parayı yere yatırmak zorunda kalan endüstrici, plansız, altyapısı olmayan bölgelerde deva arıyor.
Ancak bu da yeni sıkıntılar yaratıyor. Her ne kadar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ‘sektörel bölgeler’ planları olumlu karşılık bulsa da yeterlilik noktasında soru işaretleri yaratıyor. Türkiye’nin toplam yüzölçümü içerisinde endüstriye ayrılan hisse binde 3-4 düzeyinde.
Bu oran İtalya’da yüzde 2.12, Fransa’da yüzde 1.5, Almanya’da ise yüzde 4.5. Türkiye’de tüm sanayi 300 bin hektar büyüklüğünde. Bunun da sadece 100 bin hektarı organize sanayi bölgesi (OSB) alanlarının içinde yer alıyor. Yüzölçümü içerisindeki binde 4’lük hudutlu payına karşın sanayi Türkiye’nin gayri safi ulusal hasılasının (GSMH) yüzde 30’unu tek başına karşılıyor.
“ARSA SORUNU BİZİ KİLİTLİYOR”
“Bugün endüstricinin para değil arsa dayanağına muhtaçlığı var” diyen Konut ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) kurucu Başkanı ve Qlux IDEAS Genel Müdürü Burak Önder, yatırım için sanayicinin en temel problemlerinden birinin sanayi yeri olduğunu söyledi. Kendi fabrikasını da İstanbul’dan Ergene’ye taşıyan Başkan, Türkiye’de sanayi yerlerinde artan fiyatlara dikkat çekti. “Bugün Esenyurt-Kıraç’a gidin metrekare fiyatı 250 dolar. Gelişmiş ülkelerde 15- 20 dolar” diyen Lider, arsa bulunamadığı için fiyatların çok yükseldiğini belirtti. Başkan, “Arsa sorunu bizi kilitleyen bir mevzu. Bizim, elimize geçen parayı toprağa değil, otomasyona, insan kaynağına, verimliliğe yatırmamız lazım. Sektörel sanayi bölgeleri biçiminde kümelenme modeline hemen geçmemiz lazım” diye konuştu.
“ANADOLU’DA YATIRIMIN ÖNÜNDEKİ MAHZUR LOJİSTİK”
Avrupa’da, Çin’de daima sektörel kümelenme modellerinin uygulandığını anlatan Başkan, şöyle devam etti:
“Kümelenme ana sanayi, yan sanayi, lojistik, tedarikçi tüm paydaşları kapsar. Bu türlü olunca verimlilik de gelir. En temel mevzulardan biri lojistik. Bugün yatırımlar neden Anadolu’ya çok fazla gidemiyor? Nedeni lojistik. Türkiye, karayolunda, hava yolunda çok âlâ. Ancak deniz yolunda, demir yolunda bunu yakalayamadık. Bizim kamudan en değerli beklentimiz sektörel sanayi bölgeleri oluşturulup bunların limanlara bağlanması.”
“KOBİ’LERE ALAN VERİN CİROLAR 2 KAT ARTAR”
Sanayi yeri konusunda en büyük sorunu yaşayan bölgelerden biri de ‘sanayinin kalbi’ Bursa. Ülkenin en kıymetli sanayi ve ihracat merkezlerinden biri olarak bilinen Bursa’nın sırf 50 milyon metrekare sanayi alanına sahip olduğunu açıklayan Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Başkanı İbrahim Burkay, “Yani toplam yüzölçümü içerisinde Bursa’nın endüstriye ayrılan hissesi binde 8. Bursa’da 17 OSB var diyoruz ancak hepsinin toplam büyüklüğü bugün rekabet içerisinde olduğumuz vilayetlerdeki bir OSB’nin büyüklüğüne eşit.
Marmara Havzası, ülkemizin GSMH’sinin yüzde 60’ını sırtlıyor. Bu bölgenin sanayi varlığını geliştirmek gerekiyor. Sanayi her yerde gelişmiyor. Bunun için bir üretim ekosistemi, mahallî kabiliyet ve potansiyel gerekiyor. Ülke olarak işletmelerimizi büyütmek zorundayız, bunlara uygun sanayi alanları oluşturmak durumundayız” dedi.
Bu noktada Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Ulusal Sanayi Alanları Master Planı çalışmalarını değerli bulan BTSO Başkanı Burkay, “Bugün KOBİ’ye yer tahsis edin, bulunduğu mevcut bin metrekare alanı iki katına çıkarın, cirosu 10 milyon TL’den 20 milyon TL’ye çıkar” ifadelerini kullandı.
TOPLANTILARDA GÜNDEM DAİMA ÜRETİM ALANI
Ölçek iktisadında şirketlerin enflasyon oranında büyüdüğünde kendilerini başarılı gördüğünü, KOBİ’lerin ise geometrik büyüdüğünü lisana getiren Burkay, “KOBİ’lerde müthiş fırsatlar var. KOBİ’lerimiz çok daha esnek, hareket kabiliyeti yüksek hem bölgeyi hem ülkeyi çok daha hızlandırabilecek güce sahip. KOBİ’lerimizin daha rekabetçi bir ortama kavuşabilmesi için gerçek planlama ile çok daha verimli alanları uygun şartlarda sunmamız gerekiyor. Bölümlerimizi temsil eden meslek komitelerimizin stratejik çalıştayları ve toplantılarında en önemli gündem unsurları de üretim alanı gereksinimine yönelik talepler birinci sırada yer alıyor” tabirlerini kullandı.
YATIRIM İÇİN 5 KAT DAHA FAZLA PARA ÖDENİYOR
Sanayi yeri fiyatlarındaki astronomik sayılara da dikkat çeken Burkay, şunları söyledi:
“Örneğin Bursa’da bebe çocuk konfeksiyonu bölümünün merkezi olan Vişne Caddesi’nde her bir üretici büyümek istiyor. Lakin bu bölgedeki metrekare fiyatları bugün Avrupa’nın en meşhur alışveriş caddelerinde bile yok. Burada bin metrekare yer alsanız, inşaat maliyeti ile birlikte yapacağınız makine teçhizat yatırımından neredeyse 5 kat fazla para ödemeniz gerekiyor. Yani üretici bu kadar para yere verecek, üstüne bina yapacak, içine de kalan parasıyla makine koyacak. 10 ünite yatırım yapacak, 2 ünite ile katma kıymet üretecek. Yani 2 ünitelik makine ne üretecek de 10 ünitelik yatırımın karşılığını getirecek?
Halihazırda birçok firmamız çok katlı binalarda üretim yapmak zorunda kalıyor. Lakin Biz aslında baktığımız vakit üretmek isteyene bu şartlarla ‘sen üretme’ diyoruz. Biz, bölüm pazarda rekabetçi bir oyuncuyken yeni yatırım imkanlarını firmalarımıza sunabilmeyi hedefliyoruz. Zira pazarda gücü kaybettiğiniz vakit bu imkanları ücretsiz dahi sunsanız kimse bir şey yapamaz. Pazarı kaybettikten sonra geri almak günümüz rekabet ortamında mümkün değil. Bu yüzden bu ihtiyaçları yanlışsız tespit edip, buna cevap verebilecek projeleri ortaya koymak gerekiyor.”
SANAYİ YERİNE NE YAPILABİLİR?
Bugün endüstricinin temel sorunlarından biri olan sanayi imarlı arşlar, fabrikalar, depolar, üretim tesisleri üzere sanayi tesislerinin inşasına uygun yerleri söz ediyor. Bu tıp emlak çoklukla kent merkezlerinin dışında, sanayi bölgelerinde bulunurken, sanayi imarlı emlak, geniş arazi gereksinimlerine sahip işletmeler için ülkü. Sanayi imarlı yerler, kıymetli bir kıymet artışı potansiyeli taşıdığı ve uzun vadede yüksek yarar sağladığı için bilhassa yatırımcılar tarafından tercih ediliyor. Türkiye’de İstanbul, İzmir, Bursa, Kocaeli ve Gaziantep üzere kentler, sanayi imarlı arsa yatırımı için cazip bölgeler ortasında yer alıyor.
“DÜZCE’DE 125 DOLARA YÜKSELDİ”
Madeni Yağ ve Petrol Eserleri Sanayicileri Derneği (MAPESAD) Başkanı Tayfun Koçak, sanayicinin yatırım ve büyüme iştahına mevcut arsa stokunun yetişemediğini söyledi. Kendisinin de üretim tesisini Gebze’den Düzce’ye taşıdığını belirten Koçak, “Fakat Düzce’de sanayi yerinin metrekaresi 125 dolar olmuş. Gebze’de yer kalması. Sakarya’da kalmadı. Bilecik de dolmaya başladı. Düzce’de de bizden sonra bir iki parsel kalmıştı” dedi.
patronlardunyasi.com