AYM ‘şarlatan’ı ifade özgürlüğü saydı
Murat KAYA
Kocaeli’de 2004 ile 2019 yılları ortasında belediye başkanlığı yapan İbrahim Karaosmanoğlu, bir devir kentteki kirlilik nedeniyle eleştirilmiş, bu tenkitlere, tıpkı devir Kocaeli Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak misyon yapan ve etraf kirliliğiyle ilgili araştırma yapan Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu da katılmıştı.
“ANNELERİN SÜTÜ BİLE ZEHİRLİ ÇIKTI” HABERLERİ
Karaosmanoğlu ile Hamzaoğlu’nu karşı karşıya getiren “şarlatan” davasının Anayasa Mahkemesi kararına yansıyan evraklarına nazaran olay şöyle gelişti:
Çevre koşullarının halk sıhhatine tesirleri üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan, Dilovası ve Kandıra ilçelerinde yaşayan hamilelerden doğan bebeklerde ağır metal maruziyetiyle büyüme ve gelişme durumu” isimli projeyi yürüten Hamzaoğlu, çalışmasında edindiği “bebek dışkısında bile zehirli unsur bulunduğuna”ilişkin bilgileri bir gazeteciye verdiği röportajda paylaştı.
Yerel gazeteler yeni fabrikaların açılmaması gerektiği uyarısı da bulunan bu bilgiyi, “Annelerin sütü bile zehirli çıktı” başlıklarıyla yayımladı.
AÇIKLAMAYA KIZDI, “ŞARLATAN” DEDİ
Bu açıklamalara çok kızan eski Lider Karaosmanoğlu, farklı tarihlerde Hamzaoğlu’nu amaç alan beyanlarda bulundu ve bu beyanlar tekrar mahallî gazetelerce kullanıldı.
Karaosmanoğlu, “Hoca gösteri yapıyor. Raporu istiyoruz yok. Herkes üzerine düşeni yapsın. Konuşmak kolay, doküman nerede, neye dayanarak söyledin. Ispatını yapması lazım, şarlatanlık yapıyor” tabirlerini kullandı.
KARAOSMANOĞLU ALEYHİNE 5 BİN LİRA MANEVİ TAZMİNAT KARARI
Bu sözler Hamzaoğlu tarafından daha sonra yargıya taşındı. Hamzaoğlu, kişilik haklarına atakta bulunulduğu argümanıyla 2 Şubat 2011’de Karaosmanoğlu aleyhine manevi tazminat davası açtı.
Davanın görüldüğü Kocaeli 3. Asliye Mahkemesi, 26 Mayıs 2016’da davayı kısmen kabul ederek Karaosmanoğlu’nun Hamzaoğlu’na 5 bin lira tazminat ödemesine hükmetti. Mahkeme, sarf edilen kelamların kişiyi küçük düşürücü ve kişilik haklarına taarruz ihtiva eden kelamlar olduğunu kararında belirtti.
Eski liderin karara itiraz ettiği Yargıtay 4. Hukuk Dairesi de, 26 Şubat 2020’de bu kararı isabetsizlik olmadığı için onadı.
HUKUK YOLLARI TÜKENİNCE AYM’YE BAŞVURDU
Karaosmanoğlu, hukuk yolları tükenince bu sefer Anayasa Mahkemesi’nin yolunu tuttu.
Mahkemeye sunduğu dilekçede Karaosmanoğlu, davacının açıklamalarının basında yer aldığı, belediyenin vazifesini yerine getirmediği imajını yarattığı, bu kapsamda tenkit ve karşılık hakkını kullandığı, tartışmanın kamuda tanınmış şahıslar ortasında yaşandığını ve tenkit sonunun daha geniş yorumlanması gerektiğini bildirdi. Ayrıyeten dava konusu kelamlarını davacının açıklamalarının bilimsel temelinin olmadığını vurgulamak hedefiyle kullandığını, bu nedenle aleyhine tazminata hükmedilmesinin tabir özgürlüğünü ihlal ettiğini de ileri sürdü.
BAKANLIK: OLAYIN KENDİNE HAS KAİDELERİNİ DİKKATE ALIN
Görüşü sorulan bakanlık, çatışma halinde olan tabir özgürlüğü ile onur ve prestij hakkı ortasındaki adil bir istikrar kurulabilmesi için mevzuya ait içtihatların ve somut olayın kendine has kaidelerinin dikkate alınması gerektiğini belirtti.
Talebi kıymetlendiren AYM, Anayasa’nın kanıyı açıklama ve yayma hürriyeti başlıklı 26. unsuruna atıf yaparak, bir bütün olarak tabir özgürlüğü kapsamında inceleme yaptığını kaydetti.
“İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ İHLAL EDİLDİ”
AYM Şunları belirtti:
“Açıkça destekten mahrum olmadığı ve kabul edilmezliğine karar verilmesini gerektirecek diğer bir neden bulunmadığı anlaşılan tabir özgürlüğünün ihlal edildiğine ait iddianının kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir. Kelam konusu mahkeme kararıyla müracaatçının söz özgürlüğüne yönelik bir müdahalede bulunulmuştur. Müdahale, Anayasanın 26. Hususunun ihlalini teşkil edecektir.”
“SADE VATANDAŞ DEĞİL” KRİTERİ
Müdahalenin demokratik toplum nizamının gereklerine uygun olup olmadığı istikametinden de inceleme yapan AYM, şu değerlendirmede bulundu:
“Düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü demokrasinin işleyişi için yaşamsal kıymettedir. Müracaatçının tenkitlerinin amacında olan davacı, kamu tarafından bilinen ve tanınan bir kişi olduğu için kabul edilebilir tenkit hudutları, sade bir vatandaş ile karşılaştırıldığında daha geniştir. Bu sebeple eldeki müracaata husus olayın tarafı olan davacının kendisine yönelik tenkitlere sade vatandaşlara nazaran daha fazla müsamaha göstermesi gerekir. Öte yandan seçmenlerini temsil eden, çıkarlarını savunan seçilmiş kimseler için tabir özgürlüğünün bilhassa pahalı olduğu da gözden uzak tutulmamalıdır. Şarlatan tabiri, bağlamıyla birlikte değerlendirilmelidir. Yargıtay, dava konusu tabirlerin olgusal temellerine ait bir kıymetlendirme yapmamıştır. Sözlerin sert, abartılı hatta muhattabı açısından rahatsız edici olduğu kabul edilse bile etraf ve halk sıhhati bağlamında kamu menfaatine yönelik bir tartışmaya ait olduğu tartışmasızdır. Ayrıyeten belediyenin halk sıhhati konusundaki sorumlulukları dikkate alındığında müracaatçının yaptığı açıklamaların davacının açıklamalarına karşılık niteliğinde olup sebepsiz akın teşkil etmediği sonucuna varılmıştır.”
“HAKLAR ORTASINDA İSTİKRAR KURULMADI”
İlk derece mahkemesi ve Yargıtay’ın sözlerin bağlamını, halini ve nedenini, kelamların art planı olup olmadığını, davacının evvelki davranışlarını, kamusal bir tartışma ekseninde gerçekleşip gerçekleşmediğini gözetmeksizin soyut bir kıymetlendirme yaptığını kaydeden AYM, böylelikle kullanılan sözlerin şahsî hücum oluşturduğu kanaatine ulaşıldığını hatırlattı.
Mahkemelerin, müracaatçının tabir özgürlüğü ile davacının erdem ve prestijinin korunması hakkı ortasında bir istikrar kurmaya çalışmadığını, sadece soyut bir değerlendirmeyle kelam konusu sözlerin kişilik hakkına atak niteliğinde olduğunu kabul ettiğini kaydeden AYM, “Bu sebeple müracaatçının tazminat ödemesine ait ileri sürülen münasebetler, müracaatçının tabir özgürlüğü hakkına yapılan müdahale için ilgili ve kâfi olarak kabul edilemez. Açıklanan münasebetlerle Anayasanın 26. hususunda teminat altına alınan söz özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir” kararı kurdu.
YENİDEN YARGILAMA VE 20 BİN LİRA MANEVİ TAZMİNAT
İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ait iddanın kabul edilebilir olduğuna oy birliğiyle karar veren Yüksek Mahkeme, tabir özgürlüğünün ihlal edildiğine yönelik kararı, bir üyenin muhalefet şerhi sunması nedeniyle oy çokluğuyla aldı.
AYM ayrıyeten kararın bir örneginin, tabir özgürlüğünün ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar yargılama yapılmak üzere Kocaeli 3. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesi ve müracaatçı Karaosmanoğlu’na net 20 bin lira manevi tazminat ödenmesini de kararlaştırdı.
patronlardunyasi.com
