Prof. Zekir Çoban’ın Tevrat’taki cennet tasvirinin Adana’yı işaret ettiği tartışması yeni değildir

Burak ARTUNER

İslam alimleri, yüz yıllardır cennetin nerede olduğunu tartışmışlardır.

Kur’an’da iki ayette yer alan (al-Zâriyât 51: 22, al-Nacm 53: 14-15) ‘cennetin yeri’ konusunda kimi işaretlerden yola çıkan İslam alimleri, ekseriyetle gökyüzünü işaret etmişlerdir. Bu İslam düşünürleri, cennetin göğün yedi yahut dördüncü katında, yedi semanın üstünde yahut arşın altında, Sidretü’l Münteha’nın yanında yer aldığını yazmış, üzerinde arşın altında ise cehennemin olduğunu kaydetmişlerdi.

Hz. Adem ve Havva’nın cennette yaratılması Falnâme, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, H. 1702, vr. 51b.

Öte yandan diğer İslam alimleri ise Kur’an’da yer alan öbür ilgili ayetleri dikkate alarak, (Bakara 2: 34-38, al-A’râf 7: 19-24, Tâhâ, 20: 117), Hz. Âdem ve Havva’nın içerisinde kaldığı cennetin şu an yeryüzünde var olduğunu savunmuşlardı. Kimileri ise yeniden birebir temellere dayanarak argümanlar üretmiş ve cennetin kıyametten sonra yaratılacağını lisana getirmişlerdi.

İlahiyatçı Prof. Dr. Bekir Zakir Çoban.

IRMAK VE IRMAKLAR YOL GÖSTERDİ

Cennet tartışmasındaki en değerli argümanlardan biri ırmaklar ve nehirlerdi. Cennette susayanların susuzluğunu dindirecek ve tadı dünyadakine benzemeyen ırmaklar ödül olarak sunulmuştu. Bu ırmaklardan Kur’an’da da bir epey kelam edilmiştir. Yeniden cennette yiyecek ve içeceklerin altın, gümüş üzere bedelli madenlerden yapılma kaplarda sunulacağı hem Kur’an’da hem de çeşitli kaynaklarda yer almaktadır. Çok sayıda ayette su, şarap, bal, süt olarak bilinen ırmakların dışında başkalarının özellikleri belirtilmemiştir. İşte kimi İslam alimleri, cennette akıp giden ırmakların Nil, Fırat, Seyhun ve Ceyhun’la bağlantılı olduklarını ileri sürmüştür. Bunlardan biri ve en değerlilerinden biri İbn Ebi’d’dir. 7 ciltlik Dünya Külliyatı’nın sahibi bu alim, için El-Zehebî şu tespiti yapmıştır: “Yazıları çok sayıda olup, bilinmeyen hazineler ve mükemmeller içermektedir.” Dünya’ya ilişkin yaklaşık 160 yapıtı sıralamıştır.”

CENNET: ADEN İSİMLİ BAHÇE…

Tek ilahlı dinlerde Hz. Âdem; cennette yaratılan ve burada bir süre yaşayan birinci insan olarak kabul görmüştür. Eski Ahit’te yer alan anlatıya nazaran; İlah göğü ve yeri yarattıktan sonra Hz. Âdem’i yaratmış, onu doğuda yer alan Aden isimli bahçeye bakması ve bu bahçeyi işlemesi için yerleştirmiştir. Dört ırmağın suladığı bu bahçede her türlü meyvenin yenilebileceğini, ama uygunla kötüyü bilme ağacına ilişkin meyvelerin yenmemesi gerektiği Hz. Âdem’e bildirilmiştir. Daha sonra İlah Hz. Âdem’e yardımcı olması için hayvanları ve kuşları, son olarak da Havva’yı yaratmıştır. Ancak hayvanların en kurnazı olan yılan Havva’yı yasak meyvenin yenmesi konusunda kandırmıştır. Havva ve Hz. Âdem yasak meyveyi yedikten sonra, yılan ile birlikte cezalandırılmış ve Aden’den yani Cennet’ten çıkarılmışlardır. Bu, Hıristiyan dünyası tarafından da kabul görmüş bir anlatıdır.

Hz. Âdem’in yaratılışı, cennetteki hayatı ve buradan kovuluşu ile ilgili bilgiler Kur’an’da da yer almaktadır. Bu bilgilere nazaran; Allah yeryüzündeki halifesi olarak Hz. Âdem’i yaratmış ve meleklerin ona secde etmesini istemiştir. İçlerinden yalnızca iblis secde etmemiş ve bu nedenle lanetlenmiştir. Allah Hz. Âdem’i ve eşini cennete yerleştirmiş, onlara dilediklerini yiyebileceklerini bildirmiş, yalnız onları bir ağaca yaklaşmamaları gerektiği konusunda uyarmıştır. Ancak şeytan onları kandırmış ve onların yasak meyveden yemelerine sebep olmuştur. Allah Hz. Âdem ve eşini bulundukları makamdan (cennet) çıkarmış ve onların yeryüzünde bir vakte kadar yaşamaları gerektiğini buyurmuştur.

İSLAM SANATINDAKİ CENNET TASVİRİNİN EŞSİZ ÖRNEĞİ PARİS’TE

İslam kitap sanatının başyapıtları ortasında yer alan Acâibü’l-Mahlûkat ve Gara’ib ü’l-Mevcudat isimli yapıtın (1388) Paris Bibliothèque Nationale’deki nüshasında eşsiz bir cennet minyatürü de bulunmaktadır. Minyatürde genel kompozisyon şemasının bilakis Hz. Âdem değil yalnızca şeytan ve iki melek yer almaktadır. Kelam konusu örnekte şeytan, Hz. Âdem’e secde eden iki meleğin gerisinde, ayakta durur vaziyette, melekler ise şeytana başlarını dönmüş bir halde ve şaşırmış yüz tabirleri ile betimlenmiştir. Tasvirde dikkati çeken değerli bir öteki nokta ise şeytanın kanatları ile birlikte bir melek formunda verilmesidir.

patronlardunyasi.com