Şizofrenide erken tanı ve rehabilitasyon hayati öneme sahip
Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatri Derneği Lideri Prof. Dr. Neslihan İnal, 24 Mayıs Dünya Şizofreni Günü münasebetiyle AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, şizofreninin, genetik yatkınlıkla alakalı, sinsi seyreden bir beyin hastalığı olduğunu söyledi.
İnal, “Şizofreni aslında bir beyin hastalığıdır, psikiyatrik bir hastalıktır lakin genetik boyutu da vardır.” dedi. Şizofreninin birçok vakit genç erişkinlikte başladığını, nadiren çocukluk ya da ergenlik devrinde ortaya çıkabildiğini anlatan İnal, “Ergenlikte başladığında birçok defa öncül belirtilerini görürüz. Şimdi bozukluk tam olarak oturmamıştır fakat yıkıcı olarak ilerler. Süreç içerisinde gittikçe beyinde yıkımlar olduğu için fonksiyonel kayıplara yol açabilir.” diye konuştu.
İnal, şizofrenide erken teşhis, tedavi ve rehabilitasyonun kıymetine dikkati çekerek, “Her kronik hastalıkta olduğu üzere şizofrenide de hem erken teşhis hem de tedavi süreci ve rehabilitasyon epey değer kazanır.” sözünü kullandı. İlaç tedavisinin zarurî olduğunu vurgulayan İnal, ilaç tedavisi olmadan şizofrenin rastgele bir tedavisinin bulunmadığını kaydetti. Uyuşturucu unsur ve alkol kullanımının da genetik yatkınlığı olan bireylerde şizofreninin ortaya çıkmasını kolaylaştırabileceğini belirten İnal, “Eğer rastgele bir insanın genetiğinde şizofreniye yatkınlık varsa husus kullanımı, bilhassa uyarıcılar bozukluğun ortaya çıkmasını kolaylaştırır, hızlandırır.” ikazında bulundu.
İnal, ailelerin dikkat etmesi gereken konulara da işaret ederek, şöyle konuştu:
“Kişiyi ihmal etmemek gerekiyor zira bu bireylerin nitekim yardıma ve takviyeye gereksinimi var. Tedavilerinin nizamlı sürmesi, toplumsal hayatlarının aksamaması, sağlıklı beslenme, idman ve günlük alışkanlıklarını sürdürebilmeleri çok kıymetli. Bunlar her birey için gerekli olsa da bu durumdaki çocukların biraz daha fazla gereksinimi var. Bozukluğun ilerlememesi için ömür maharetlerinin artırılması, hayattan kopmamaları sağlanmalı. Yani bir işleri, bir uğraşları olmalı ki bozukluk ilerlemesin ve hayatlarına sağlıklı halde devam edebilsinler.”
“KRONİK BİR HASTALIK LAKİN BU TEDAVİ EDİLEMEDİĞİ MANASINA GELMİYOR”
Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Alp Üçok da şizofreni hastalarının toplumda sıklıkla yanlış tanındığını belirterek, “Şizofreni, diyabet ya da hipertansiyon üzere kronik bir hastalık. Fakat bu tedavi edilemediği manasına gelmiyor.” dedi. Genetik faktörlerin şizofreni riskinde tesirli olduğunu lakin çevresel faktörlerin de kıymetli rol oynadığını vurgulayan Üçok, şu bilgileri paylaştı:
“Genetik mutasyon dediğimiz gen yapısındaki değişiklikler de hastalığa yol açabiliyor. Genetiğin bir rolü var lakin çevresel faktörlerin de rolü var. En değerli faktör husus kullanımı. Maalesef esrar dünyada yaygınlaşırken esrarın ziyanlı olduğuna dair inanç da azalıyor. İnsanlara ilaç veriyoruz, ‘Ben kimyasala karşıyım.’ diyor. Fakat esrarın içinde kimyasal olduğunu bilmiyor. Lakin kimi bireyler de esrar kullanımını bıraksa bile psikoz devam ediyor.”
Üçok, şizofreni hastalarının işinde başarılı olabileceğini, olağan bir hayat sürdürebileceğini belirterek, “Oysaki şiddet içeren pek çok olayın gerisinde ruhsal bir hastalık bulunmuyor. Türkiye’de her yıl birçok bayan şiddete maruz kalıyor, öldürülüyor fakat faillerin büyük çoğunluğu psikiyatrik hasta değil. Buna karşın şizofreni hastaları haksız bir formda damgalanıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Çocukluk çağı travmalarının da şizofreni riskini artırdığını lisana getiren Üçok, “Çocukken sevgi görmedim.” gibi yaygın sözlerin birtakım bireylerde önemli psikoz riskine işaret ettiğini söyledi. Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Erhan Yüksek de şizofreninin, dalgalı seyreden ve değişime açık, dinamik bir süreç olduğunu söyledi. Yapılan çalışmaların, şizofreni hastalarının büyük bir kısmının vakitle belirtilerinden kurtulabildiğini, toplumsal hayata dönebildiğini ve üretken bir hayat sürdürebildiğini gösterdiğine işaret eden Yüksek, şöyle konuştu:
“Şizofreni ile ilgili olumsuz ön yargılar maalesef güzelleşme hikayelerinin bile paylaşılmasının önünde manidir. Lakin bilimsel datalar, artık çok daha net bir biçimde şunu söylemektedir; Şizofreni, gerçek vakitte ve yanlışsız biçimde ele alındığında, umut vadeden bir güzelleşme süreci barındırır. Şizofreni, toplumun yüzleşmesi gereken bir sıhhat meselesidir. Tedavi edilebilir, düzgünleşme mümkündür, ömür devam eder. Lakin damgalama ve ön yargılar bu süreci yavaşlatır.”
“ERKEN TEŞHİS VE UYGUN TEDAVİ İLE ÖMÜR KALİTESİ ARTAR”
Üsküdar Üniversitesi NP İstanbul Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Alptekin Çetin de şizofreninin belirtilerinin müspet, negatif ve bilişsel olmak üzere üç kümeye ayrıldığını kaydederek, “Şizofreniyle yaşayan bireyler, uygun tedavi ve takviyeyle toplumsal hayata iştirak sağlayabilir ve ömür kalitelerini artırabilir.” dedi.
Aile ve yakın etrafın dayanağının, bireyin toplumsal fonksiyonlarını muhafazasına yardımcı olacağını lisana getiren Çetin, “Yüksek gerilim seviyeleri belirtileri kötüleştirebilir. Bu nedenle gerilim azaltıcı teknikler ve nizamlı bir ömür rutini büyük değer taşır. Hem bireyin hem de ailesinin hastalık hakkında bilgi sahibi olması, hastalığı daha tesirli yönetmelerine yardımcı olur.” dedi. Çetin, şizofreni hastalarında erken teşhis ve nizamlı tedavinin kıymetine vurgu yaparak, “Araştırmalar, erken müdahale ve tedavinin atakların sıklığını ve şiddetini azaltabileceğini, kötüleşme riskini düşürebileceğini, uzun periyotta hastaneye yatış oranlarını azaltabileceğini ortaya koyuyor.” bilgisini paylaştı.
patronlardunyasi.com
