Bolşoy Tiyatrosu’nun kaderini belirleyen ve Nazım Hikmet’in dostu Yuri Grigoroviç hayatını kaybetti

Bale ustası Yuri Grigoroviç, SSCB Halk Sanatkarı, Sosyalist Emek Kahramanı ve Lenin Mükafatı dahil çok sayıda unvan ve nişanla onurlandırılmıştı. Grigoroviç, bilhassa 1964-1995 yılları ortasında Bolşoy’un başkoreografı olarak vazife yaptığı devirde hem ulusal hem memleketler arası sahnede Sovyet balesini şekillendiren isim oldu.

Grigoroviç’in mesleği boyunca yarattığı sekiz özgün balenin biri de, 1961’de librettosunu Nâzım Hikmet’in yazdığı Bir Aşk Masalı, Legenda O Lyubvi olmuştu. Nâzım Hikmet araştırmacısı Melih Güneş, Grigoroviç’in kültür tarihimizdeki yerini kıymetini şöyle anlatıyor:

“… Bir Aşk Masalı balesi, Ankara’da 1979’da gösterimine bir hafta kala siyasi otorite kararıyla yasaklanmış, oyundan kaldırılmıştı. Arif Melikov 1982’de oynanacağı vakit afişte Nâzım Hikmet’in ismine yer verilmemesi üzerine “Nâzım’ın ismi yoksa, bale de yok” diyerek tutumunu göstermişti. Balenin Türkiye’de birinci kere sahnelenmesi 2001 yılında İstanbul’da gerçekleşti.

Yuri Grigoroviç “Nâzım’la çalışmak diğerdi. O sadece büyük bir şair değil, büyük bir insandı” derken “insan” sözcüğünü vurgulayıp Nâzım Hikmet’in eğiticiliğini, mütevaziliğini ve fizikî hoşluğunu de bilhassa belirtmişti: “Galiba Nâzım’ı son görenlerden biriyim. Konuşmamız gerekiyordu. Haziran’ın 2’siydi, konutuna gittim. Tekrar duvardaki İstanbul panoraması fotoğrafının altında durup, uzun uzun panoramaya baktık, panoramanın altında konuştuk. İstanbul ne büyük hasretti onun için, ‘İstanbul, İstanbul’ sıkıntısı hep. Paris’i, Leningrad’ı da sevmişti lakin İstanbul oburdu onun için, daima bilirdik-anlardık bunu. Bir Aşk Masalı’nı sahneye koymak için sonraki gün, 3 Haziran’da Prag’a gidecektim. Prag’da buluşmak üzere sözleştik ve beni sevgiyle uğurladı. Prag’a vardığımda güya insanlarda bir gariplik vardı, benimle konuşmaktan çekiniyor üzereydiler. Ben de dayanamayıp sebebini sorunca öğrendim. Halbuki Nâzım artık yaşamıyormuş… Katılamadım cenaze merasimine.”

Koreograf, tıpkı vakitte Spartak, İvan Grozniy ve Fındıkkıran üzere yapımlarla da hatırlanıyor. Lakin Bir Aşk Masalı, politik ve estetik olarak Grigoroviç’in mesleğinde farklı bir yere sahipti. Bu balenin Bolşoy’daki birinci temsili 1965’te yapılmış ve o günden itibaren klasik repertuarın değişmezlerinden biri olarak kalmıştı.

patronlardunyasi.com