Mars’taki gizemli çizgilerin sırrı çözülüyor: Su değil, toz kaymaları
Brown Üniversitesi ve Bern Üniversitesi’nden bilim insanlarının ortak yürüttüğü araştırma, Mars’ın yamaçlarında görülen karanlık çizgilerin sıvı suyla bağlı olmadığını gösterdi. Daha evvel bu çizgilerin, eriyen buz, tuzlu su ya da havadan çekilen nem üzere nedenlerle oluşmuş olabileceği düşünülüyordu. Lakin çalışma, çizgilerin büyük ihtimalle kuru süreçlerin, bilhassa de toz hareketlerinin sonucu olduğunu ortaya koydu.
Araştırmanın ortak müelliflerinden Brown Üniversitesi doktora sonrası araştırmacısı Adomas Valantinas, “Çalışmamız, Mars’taki çağdaş süreçleri anlamaya yönelik değerli bir adım. Fakat bu çizgilerde suya dair bir iz bulamadık. Modelimiz, oluşumların kuru süreçlerle açıklanabileceğini güçlü biçimde gösteriyor” dedi.
Çalışma, 19 Mayıs’ta Nature Communications mecmuasında yayımlandı.
1970’LERDEN BERİ BİLİNMEYEN BİR FENOMEN
Bu tuhaf çizgiler birinci kere 1970’lerde NASA’nın Viking misyonunda fark edildi. Etrafa nazaran daha koyu renkte olan bu oluşumlar, Mars’ın dik yamaçlarından yüzlerce metre aşağıya hakikat uzanıyor. Kimileri mevsimsel olarak ortaya çıkıp kayboluyor ve bu özellikleri nedeniyle “tekrarlayan eğim çizgileri” (RSL) olarak isimlendiriliyor.
Bir periyot, bu mevsimsel desenler nedeniyle çizgilerin yeraltı suyu, tuzlu çözeltiler yahut atmosferden gelen nemle bağlı olabileceği düşünülmüştü. Şayet bu yanlışsız olsaydı, Mars’ta mikrobiyal ömür için potansiyel habitatlar bulunduğu manasına gelebilirdi.
YAPAY ZEKÂYLA 500 BİNDEN FAZLA ÇİZGİ TESPİT EDİLDİ
Tüm bilim dünyası su hipotezine ikna olmamıştı. Birtakım araştırmacılar, çizgilerin sıvı değil, toz kaymaları ve rüzgar üzere kuru nedenlerle oluşmuş olabileceğini savunuyordu.
Bu ihtimali kıymetlendirmek için araştırmacılar, yapay zekâ tabanlı bir makine tahsili algoritması geliştirdi. 86.000’den fazla yüksek çözünürlüklü uydu imgesini tarayan sistem, 500.000’den fazla çizgi tespit ederek Mars’ın global eğim çizgisi haritasını oluşturdu.
Bu bilgiler daha sonra sıcaklık, rüzgar suratı, yüzey hidrasyonu ve kaya kayması üzere değişkenlerle karşılaştırıldı. Sonuçlar, çizgilerin suyun varlığını gösterecek şartlarla değil, yüksek rüzgar suratı ve toz birikimi üzere kuru etkenlerle alakalı olduğunu ortaya koydu.
GELECEK MARS MİSYONLARI İÇİN YENİ BİR YOL HARİTASI
Çalışma, Mars yüzeyindeki bu çizgilerin yaşanabilir ortamlar olmadığını ve bu bölgelerde sıvı su bulunmadığını göstererek, gezegenin keşfi açısından yeni bir çerçeve sunuyor. NASA üzere ajanslar, Mars’ta yaşanabilir ortamlara yakın yerleri kirletme riskine karşı daha temkinli davranıyor. Fakat bu yeni bulgular, bu tıp bölgelerin mikrobiyal hayat açısından kritik olmayabileceğini ortaya koyuyor.
Adomas Valantinas, “Bu büyük data yaklaşımı sayesinde, uzay araçlarını göndermeden evvel birtakım hipotezleri yörüngeden test edebiliyoruz” diyerek araştırmanın kıymetine dikkat çekti.
patronlardunyasi.com
