Samanyolu’nda gizemli keşif: Gökbilimciler ‘mükemmellik balonu’na hayran kaldı
Avustralya’daki Western Sydney Üniversitesi’nden astrofizikçi Prof. Dr. Miroslav Filipović’in liderliğindeki milletlerarası araştırma grubu, bu fevkalâde yapıya antik Yunanca’da “mükemmellik” manasına gelen Teleios ismini verdi. Lakin araştırmacılar, objenin oluşum sürecini tam olarak anlamak için daha fazla gözleme gereksinim olduğunu vurguluyor.
SADECE RADYO DALGALARINDA PARLIYOR
Teleios’un dataları, Avustralya Kare Kilometre Dizisi Yol Bulucusu (ASKAP) tarafından yürütülen Kainatın Evrimsel Haritası (EMU) projesi kapsamında elde edildi. Yalnızca radyo dalga uzunluklarında sönük bir biçimde parlayan bu yapı, bilim insanlarının dikkatini çekti. Tahliller, bunun büyük ihtimalle Tip Ia süpernovası kalıntısı olduğunu gösterdi. Bu cins süpernovalar, bir beyaz cücenin yoldaş yıldızdan husus çekerek kritik kütleyi aşması ve sonunda patlamasıyla oluşuyor.
Ancak sorun şu: Tip Ia süpernovalarının kalıntılarında X-ışını yayılımı da beklenir. Lakin Teleios’ta bu türlü bir emisyon tespit edilemedi.
ÜÇ FARKLI UZAKLIK, ÜÇ FARKLI SENARYO
Araştırma takımı, Teleios’un pozisyonuna ait üç mümkün ara belirledi:
-3.262 ışık yılı: Bu arada, yapı yalnızca 11 ışık yılı çapında ve muhtemel bir Tip Iax süpernova kalıntısı olabilir. Tip Iax patlamaları, beyaz cüceyi büsbütün yok etmeyip geride “zombi yıldız” ismi verilen bir kalıntı bırakabilir. Hatta bu aralıkta bu türlü bir aday yıldız tespit edilmiş durumda.
-7.175 ışık yılı: Bu uzaklıkta yapı 46 ışık yılı genişliğinde olur ve yaklaşık 1.000 yaşında, daha genç bir süpernova kalıntısı olarak kıymetlendirilebilir.
-25.114 ışık yılı: Bu senaryoda kalıntı 157 ışık yılı genişliğinde olurdu ve 10.000 yılı aşkın bir müddettir varlığını sürdürmesi gerekirdi.
Ancak bu senaryoların hiçbirinde, beklenen X-ışını emisyonu gözlemlenmediği için kesin bir sonuca varılamıyor.
SİMETRİ, BİLİNMEZE AÇILAN KAPI MI?
Teleios’u asıl enteresan kılan bir öteki özelliği ise neredeyse kusursuz global simetrisi. Çoklukla süpernova kalıntıları, asimetrik patlamalar ve etrafındaki yıldızlararası unsur ile etkileşimler nedeniyle sistemsiz hallerde olur. Lakin Teleios, boş bir uzay bölgesinde gerçekleşmiş epey nizamlı bir patlamanın sonucu olabilir.
Araştırmanın ön sonuçları Avustralya Astronomi Derneği Yayınları’na sunulurken, çalışma tıpkı vakitte arXiv ön baskı sunucusunda da yayımlandı.
YENİ MÜŞAHEDELER ŞART
Araştırmacılar, “Süpernovanın yüzey parlaklığı, görünen büyüklüğü ve muhtemel aralarına dayanarak çeşitli evrimsel senaryoları inceledik. Fakat her birinin zorlukları var. Bilhassa X-ışını emisyonunun olmaması, datalarla örtüşen bir modeli netleştirmemizi zorlaştırıyor” açıklamasında bulundu. Bilim insanları, Teleios’un gizemini çözebilmek için daha hassas ve yüksek çözünürlüklü müşahedelere gereksinim olduğunu belirtiyor.
Samanyolu’nun derinliklerinde sessizce süzülen bu “mükemmel balon”, cihanın bize hâlâ anlatacak çok kıssası olduğunu hatırlatıyor.
patronlardunyasi.com
