Osman Hamdi Bey’in başarısı, Türk resmini neden geriye itiyor?
Türk resmi son yıllarda Osman Hamdi Bey’in üzerinden dünyada ve Batı’da isminden kelam ettiriyor. Oryantalist üslupla eserler meydana getiren ressamın tabloları, başta Sotheby’s olmak üzere itibarlı müzayede konutlarında satılıyor. Birebir vakitte Malezya’dan körfez ülkelerine kadar birçok koleksiyona da dâhil oluyor.
Sanatçının son olarak “Preparing Coffee” (Kahve Hazırlamak) isimli tablosu, 29 Nisan’da Londra’da yapılan açık artırmada 1 milyon 16 bin sterline (52 milyon TL) alıcı buldu ve ses getirdi.
Ancak hem Osman Hamdi’nin yapıtlarının fiyatları düşüyor hem de başka Türk ressamların yapıtları Batı müzayedelerinde gereğince ses getirmiyor.
Osman Hamdi Bey’in “Kur’ân Okuyan Kız” isimli benzeri bir yapıtı 2019’da yeniden Londra’da yapılan müzayedede 6 milyon 315 bin sterline satılmıştı. Yani usta ressamın açık artırmaya çıkan son yapıtı, altı kat düşük fiyata yeni sahibini buldu. Bu durum “Türk resmi yurt dışında ne durumda?” sorusunu akıllara getirdi.
ALANLAR DA TÜRKLER
Konu hakkında Türkiye gazetesinden Murat Öztekin’e konunşan koleksiyoncu Mehmet Çebi “Tek çiçekle bahar olmaz” diyor ve kelamlarına şöyle devam ediyor: Üstelik Osman Hamdi’nin yapıtları yurt dışında satılıyor lakin bunların tahminen yüzde doksanını Türk orijinli koleksiyoncular alıyor. Öte yandan ‘Preparing Coffee’ yapıtı, 2019’da satılan tablosunun neredeyse altında bir fiyatına alıcı buldu.
DÜNYA, TÜRK FOTOĞRAFINI KEŞFETMİŞ DEĞİL
Türk fotoğrafının çeşitli sebeplerle yurt dışında ilgi görmediğini savunan Çebi “Dünyadaki değerli müzelerde çok az sayıda Türk ressama ilişkin eser vardır. Münasebetiyle dünya koleksiyoncuları Türk fotoğrafını keşfetmiş değil. Keşfedilecek bir tarafı var mı? Bu da farklı bir tartışma mevzuu…” sözlerini kullandı.
Türkiye’deki ressamların çok usta olmalarına karşın akım oluşturamayıp Batı’yı taklit ettikleri için geri planda kaldıklarını savunan Çebi “Türkiye’deki ressamlar genelde Batı’da ortaya çıkan sanat akımlarının temsilcisi olarak eser üretmişler. Beşerler, işin yepyenisi varken niye taklit eserler alsın? 1914 neslinin ressamları hayli kıymetli sanatkarlar ancak bunlardan Osman Hamdi’ye yakın fiyatta olan göremiyoruz” dedi.
SANAT YALNIZCA FOTOĞRAF DEĞİL
Peki, Türk sanatı dünyada nasıl kelam sahibi olur? Mehmet Çebi, bu suale şu yanıtı veriyor: Türk fotoğrafının mazisi yalnızca 150 sene önceye dayanıyor. Bunun için sanatı yalnızca fotoğraftan ibaret olarak görmemeliyiz. Bizim çok daha becerikli olduğumuz çizgi ve çini üzere kadim sanatlarımız da var.
Osman Hamdi’nin son yapıtının aldığı fiyatı kıymetlendiren Portakal Sanat ve Kültür Evi’nin sahibi, antika uzmanı Raffi Portakal ise “Müzayedelerde bir yapıtın o anki fiyatı ölçülür. Bu, mutlak bir şey değildir. Bir yapıtın müzayedede fiyat almasında alıcıların psikolojisi, ülkelerinin durumu, koleksiyonlardaki eksiklikler üzere birçok faktör vardır. Bir yapıtı fiyatını mihenk taşı almak yanlışsız değildir. Osman Hamdi son yıllarda Arap ülkelerinin koleksiyon oluşturmalarından dolayı başka bir teveccüh kazandı. Zira Osman Hamdi dışında Müslüman olup da o dönemi bu formda resmeden biri yok” dedi.
BİZDEN BİR AKIM DOĞMADI
Türk fotoğrafının 1914 neslinden beri Batı’yı takip ettiğini söyleyen Portakal “Yani otantik, bizden bir akım doğmamış. Öte yandan maalesef akımın içerisinde de bulunamamışlar. Böylelikle yurt dışında ses getirecek kuvvette olamamışlar. Batı’da tanınmanız için orada uzunluk göstermeniz lazım. Halbuki bizim ressamlarımız Türkiye’de bile tanınmıyorlar” değerlendirmesinde bulunuyor.
TANITIMA MUHTAÇLIK VAR
Osman Hamdi’nın dışında Fahrel Nissa Zeid, Erol Akyavaş, Burhan Doğançay üzere birçok sanatkarın yapıtlarının yurt dışında alıcı bulduğunu söyleyen koleksiyoncu Turgay Artam ise “Osman Hamdi Bey’in yapıtlarında oluşan sayılar, aslında öteki Türk sanatkarlarının da önünü açan, dikkatleri Türk fotoğrafına çeviren bir katalizör vazifesi görebilir” diyor. Az sayda ressamın müzayedelerde “iyi değerlere” ulaştığını kaydeden Artam “Bunun sebebi klasik Türk fotoğrafının pek çok kıymetli yapıtı Türkiye’de, özel koleksiyonlarda ya da müzelerde yer alıyor. Lakin bir eser milletlerarası sahnede görünür hâle gelince, değerli koleksiyonerlere ulaşabiliyor. Bu da bize gösteriyor ki, Türk sanatkarları aslında çok daha geniş bir potansiyele sahip. Türk fotoğrafına Batı’da daha fazla dikkat çekebilmek için tanıtımlara ve stantlara gereksinim var” tabirlerini kullandı.
patronlardunyasi.com
