ABD ve Ukrayna anlaştı: 16 trilyon dolarlık yer altı kaynakları yarı yarıya paylaşılacak

Rusya’nın 2014 yılında Ukrayna’nın birtakım yerlerini işgal etmesiyle başlayan düşük yoğunluklu savaş, 24 Şubat 2022’de Vladimir Putin’in Ukrayna’ya yönelik özel bir askeri operasyon ilan etmesiyle topyekün bir savaşa dönüştü. Rusya bugüne kadar Ukrayna’nın birçok bölgesini işgal etti. Ukrayna aldığı tüm dayanağa karşın dirense de, topraklarını kurtarmayı başaramadı.

TRUMP ABD’NİN ÇİZGİSİNİ DEĞİŞTİRDİ

ABD’nin yeni başkanı Donald Trump, seçim sürecinde Ukrayna’ya yapılan yardımları eleştirdi, amacında vakit zaman da Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski vardı. Trump seçimi kazandıktan sonra ABD’nin Ukrayna’ya olan halini bilakis çevirdi. Yeni yardımlar yapmak için, Ukrayna’ya bugüne kadar yaptıkları yardımların karşılığını almak istediklerini açıkladı. Ukrayna’dan çıkan ender toprak elementlerini istiyordu. Trump’ın hesabına nazaran, Ukrayna’ya sağlanan yardım 175 milyar doların üzerindeydi.

İMZALA YA DA ÜLKENE DÖN

Ukrayna muahedeye başta yanaşmadı. Şubat ayına kadar direnen Ukrayna idaresi Rusya tarafından yeterlice sıkıştırılınca ve ABD’den Rusya’ya takviye üzere açıklamalar gelince fikrini değiştirdi. Zelenski 28 Şubat’ta Beyaz Saray’ı ziyaret etti fakat mutabakat için koşulları vardı. Sonuçta, Beyaz Saray’da adeta fırça yedi. ABD heyeti Ukrayna tarafına “Tüm evrakları imzala ya da ülkene dön” formunda baskı yaptı. Mutabakat imzalanmadı.

DÜNYANIN EN DEĞERLİ ANLAŞMASI

Ancak ABD ve Rusya bugün dünyanın en değerli mutabakatlarından birine imza attı. Bu muahedeye nazaran, Ukrayna toplam kıymetinin 16 trilyon doları aştığı düşünülen stratejik kaynakların işletilmesi konusunda ABD’ye öncelikli haklar tanıdı.

Anlaşma, ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı 175 milyar dolarlık yardımın geri ödenmesini amaçlayan ortak bir yatırım fonunun kurulmasını öngörüyor. Buna nazaran kurulacak fondan elde edilecek gelirin yüzde 50’si ABD’ye yüzde 50’si ise Ukrayna’ya kalacak.

ABD UKRAYNA’YA SİLAH SATIŞINI ONAYLADI

ABD imzaların atılmasının akabinde Ukrayna’ya 50 milyon dolarlık silah satışını onayladı. Bu, Trump idaresinde Kiev’e yapılacak birinci direkt silah ihracatı oldu. Tasarının Kongre’ye sunulmasıyla birlikte yasal süreç başlatıldı.

TOPRAK ODUNU GÜNDEMDE

Son olarak, Trump’ın Ukrayna Özel Temsilcisi Keith Kellogg, Kiev’in Rus işgali altındaki kimi topraklar konusunda esnek davranabileceğini söyledi. Kellogg’a nazaran, Ukrayna bu bölgelerdeki Rus varlığını süreksiz olarak kabul etmeye açık.

İLK TASLAKTA TAMAMI ABD’YE KALIYORDU

Anlaşmaya birinci yansılar, farklı cephelerden geldi. ABD merkezli sivil toplum kuruluşu Razom for Ukraine muahedeyi olumlu karşılarken, kimi uzmanlar ABD’nin Ukrayna’nın kaynak gelirleri üzerinde fazla denetim sağlama niyetinde olduğunu savundu. The Guardian’a nazaran, birinci taslakta fon gelirlerinin yüzde 100’ünün ABD denetiminde olması planlanıyordu.

UKRAYNA BAŞBAKANI: DENETİM BİZDE KALACAK

Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal, mutabakatın Ukrayna’nın kendi doğal kaynakları üzerindeki haklarını zedelemeyeceğini vurguladı. Gelir paylaşımında eşitlik sağlanacağını belirten Shmyhal, “Kontrol büsbütün bizde kalacak” dedi.
Başbakan Yardımcısı Svyrydenko da, devlet şirketlerinin statüsünün korunacağını ve çıkarılacak madenler üzerinde kesin kararın Ukrayna’ya ilişkin olacağını açıkladı.

TRUMP, “ANLAŞMA, GÜVENLİK GARANTİSİ OLABİLİR” DEMİŞTİ

ABD Başkanı Donald Trump, bu muahedenin Ukrayna’ya ekonomik takviye sağladığını ve birebir vakitte Rusya’ya karşı bir “güvenlik garantisi” fonksiyonu görebileceğini söylemişti.

Trump, “Eğer bir mutabakat yapabilirsek, bu Rusya’nın ilerlemesini engelleyebilir” demişti. Ayrıyeten, askeri yardımların maliyetini bu mutabakatla telafi etmek istediklerini lisana getirmişti.

ANLAŞMA NE KADAR UYGULANABİLİR?

Anlaşmanın uygulanabilirliği ise uzmanlar ortasında tartışma konusu oldu. AFP’ye nazaran, işgal altındaki bölgelerdeki madenlere erişim şu an için mümkün değil. Güvenlik garantilerinin eksikliği ve jeopolitik riskler nedeniyle yatırım sürecinin şiddetli geçeceği de ortada.

16 TRİLYON DOLARLIK HAZİNE

Ukrayna, Avrupa’nın en büyük lityum ve titanyum rezervlerine sahip. Toplam mineral kaynaklarının kıymetinin 16 trilyon doları aştığı varsayım ediliyor. Lakin bu kaynakların yüzde 50’den fazlası, Rusya’nın denetimindeki bölgelerde bulunuyor. 2014’te işgal edilen Kırım’da ise 165 milyar sterlinlik rezerv olduğu belirtiliyor.

NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ NEDİR?