Ayakkabı e-ihracatında iade krizi yüksek maliyetler nedeniyle gümrüklerde terk edilen ürünler sektörü zorluyor
Son yıllarda global pazarlarda dijitalleşmenin tesiriyle ivme kazanan e-ihracat, ayakkabı bölümünde kıymetli bir gelir kalemi haline geldi. 2024 yılında 285 milyon doları aşan hacmiyle toplam ayakkabı ihracatının yüzde 26’sını oluşturan e-ihracat, iade yükü ile karşı karşıya. Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten’in açıklamalarına nazaran, tıpkı Türkiye iç pazarında olduğu üzere yurtdışında da ayakkabı satışlarında iade oranları epeyce yüksek seyrediyor. Lakin temel sorun, iadelerin lojistik ve gümrük süreçlerinde yaşanıyor.
Ekonomim’den Yener Karadeniz’in haberine nazaran, Türkiye’de tüketici iadeleri nispeten kolay ve düşük maliyetli bir biçimde yapılabiliyorken, ihracat ayağında bu süreçlerin önemli bir maliyet ve bürokratik yük manasına geldiğini anlatan İçten, iade edilen eserlerin Türkiye’ye geri çekilmesinin, gümrük mevzuatları nedeniyle hem vakit alıcı hem de yüksek maliyetli olduğunu vurguladı. İçten, bu nedenle birtakım firmaların iadeleri fizikî olarak geri almak yerine gümrüklere terk ettiğini, hatta bunları imha eden şirketlerin bile olduğunu lisana getirdi.
DIŞ TİCARET AÇIĞI BÜYÜYOR
İç piyasada taklit ve ithal eser ile uğraş veren ayakkabı dalı, ihracat pazarların da ise son yıllarda yüksek maliyetler nedeni ile rekabetçilikle zorlanıyor ve düşüş yaşıyordu. 2021’de 500 milyon dolar, 2022’de ise 350 milyon dolar dış ticaret fazlası veren kesim bu nedenle 2023’te 137 milyon dolar ve geçen yıl da 550 milyon dolar dış ticaret açığı verir duruma gelmişti. Dal bu devirde bir çıkış yolu olarak e-ihracata tartı vermişti. Lakin burada da son devirde iadeler ile ilgili problem yaşadıklarını anlatan İçten, “İade edilen eserin geri gelişi, eserin kıymetinden daha fazla maliyet yaratabiliyor. Örneğin 30 dolarlık bir online Pazar yerinde satılan ayakkabının iade yükü 100 doları aşabiliyor. Bu da üreticiyi, geri almak yerine eseri olduğu yerde imha etmeye itiyor” dedi. İçten, bu durumun hem maliyet hem de sürdürülebilirlik açısından bölüm için önemli bir ikilem yarattığını vurguladı.
MALİYETLER FİYATLARA YANSITILIYOR
Hesaplamalarına nazaran, geçen yılki e-ihracat sayısının 285 milyon dolara yükseldiğini kaydeden Berke İçten, “Bu sayının değerli bir kısmı Trendyol tarafından gerçekleştiriliyor. Trendyol, iadeleri yüksek maliyetler nedeni ile geri getirmiyor. Onun yerine iade maliyetinin aşikâr bir oranını fiyatlara yansıtarak satış gerçekleştiriyor. İade edilen eserleri de bölgedeki bir depoya satarak yine iktisada kazandırılması noktasında çalışmalar yapıyor. Bu uygulama eserin fiyatını artıran bir maliyet” dedi. İçten, şöyle devam etti:
“Etsy ya da Amazon üzere öbür pazar yerlerinden alınan ayakkabılar çeşitli sebepler ile iade edildiğinde eser bize geri gönderiliyor. Lakin bunları ihraç eden markalar tarafından bu eserlerin gümrüklerden ithalat süreçleriyle geri çekilmesi gerekiyor. Yani daha evvel ihraç edilen eser, ithalat prosedürlerine tabi oluyor. Gümrükleme yapılması vesaire derken çok yüksek bir masraf demek bu. Astarı yüzünden değerliye geldiği için e-ihracatçılar bunu gümrüklerden çekemiyor ve gümrüklerde terk etmek durumunda kalıyorlar. Bu biçimde PTT ya da öteki şirketlerin depolarında çok önemli eserler var. İmha edilenler de oluyor.”
MASRAFSIZ İADE YOLU AÇILMALI
Bu durumun e-ihracata önemli halde darbe vurduğunu belirten İçten, bu hususta tekliflerini şu halde açıkladı:
“Bunu ihraç eden firma ETGB kapsamında gönderdiği için bu mal geri geldiğinde üreticisi markası belirli. Menşei de muhakkak. Hasebiyle bu eserin üreticisine rastgele bir gümrükleme masrafı yapılmadan iade edilmesi gerekiyor. Pazar yeri, müşteri memnuniyeti kapsamında eseri direk satıcıya gönderiyor. Biz kargo fiyatını ödemiş oluyoruz. Çünkü Avrupa’da dahil birçok bölgede kargo fiyatını hala marka karşılıyor. Eserin fiyatı 30 dolar ise kargo, gümrükleme, ithalat süreçleri vesaire derken maliyet 100 doları geçiyor.”
YURT DIŞINDA İADE ORANI YÜZDE 15-20’Yİ BULUYOR
TASD Başkanı Berke İçten, gümrüklerde terk edilen eserlerin boyutu konusunda şu sözleri kullandı: “Geçen sene gerçekleştirilen 285 milyon dolarlık ayakkabı e-ihracatının yüzde 80’e yakını Trendyol tarafından gerçekleştirildi. Kalan 57 milyon dolarlık kısmı ise öbür pazar yerleri tarafından gerçekleştiriliyor. Asıl sorun da bu kısımda. 57 milyon dolarlık kısmın yüzde 15-20’si iade ediliyor ve iade masrafı eserin fiyatını geçtiği için yaklaşık 10 milyon dolarlık kısmın gümrüklerde terk ediliyor. Bu hem pazaryerleri hem de markalar için ziyan.”
patronlardunyasi.com
