NASA’nın Curiosity aracı, Mars’ta antik karbon döngüsüne dair ilk doğrudan kanıtı ortaya çıkardı
NASA’nın Curiosity aracı, Mars’taki Gale Krateri’nde yaptığı hafriyatlarda, sadece atmosferdeki karbondan çökelme yoluyla oluşabilecek siderit isimli bir minerale rastladı.
Bu keşif, yaklaşık 3,5 milyar yıl evvel Mars’ta etkin bir karbon döngüsünün işlediğini ve gezegenin yaşanabilirliğine dair öngörülerin yanlışsız olduğunu ortaya koydu.
Kanada Calgary Üniversitesi’nden jeokimyacı Prof. Dr. Benjamin Tutolo, “Bu bulgu bize Mars’ın yaşanabilir olduğunu ve bu taraftaki modellerimizin isabetli olduğunu söylüyor” dedi.
KAYIP KARBONUN İZLERİ BULUNDU
Bilim dünyası uzun müddettir Mars’ta suyun varlığını kanıtlayan izleri araştırıyor. Yüzeydeki göller, akarsular ve okyanus kalıntıları, bir devir Mars’ta sıvı suyun çokça bulunduğuna işaret ediyor. Lakin bu suyun var olabilmesi için atmosferde kâfi ölçüde karbondioksit bulunması gerekiyor.
Tutolo, “Modeller, karbonat minerallerinin Mars yüzeyinde yaygın olması gerektiğini öngörüyordu. Lakin şimdiye dek ne yörüngedeki uydular ne de yüzey araçları bu minerallere dair net bir iz bulamamıştı” tabirlerini kullandı.
Curiosity’nin 2022 ve 2023 yıllarında gerçekleştirdiği X-ışını kırınım tahlilleri sonucunda, kraterin farklı noktalarından alınan örneklerde neredeyse saf kristal formda siderit tespit edildi. Bu mineral, demir, karbontrioksit ve eser ölçüde magnezyum içeriyor.
YÜZEYİN ALTINDAKİ SIR PERDESİ ARALANDI
Siderit minerali, Mars yüzeyinde daha evvel fark edilmemişti. Bunun sebebi olarak da suda çözünebilen magnezyum sülfat tuzlarının, yörüngeden yapılan gözlemlerde karbonat minerallerinin sinyalini bastırması gösterildi. Araştırma grubu, bu minerallerin Mars genelinde yaygın olduğunu ve karbonatların da muhtemelen bu bölgelerde gizli kaldığını söz etti.
Bu keşif, Mars’ın antik devrinde daha sıcak ve yaşanabilir bir atmosferi olduğuna dair modelleri doğrularken, tıpkı vakitte gezegenin neden bu şartları sürdüremediğine dair yeni ipuçları da sunuyor.
Tutolo, “Eski Mars karbon döngüsünün istikrarsız olduğu anlaşılıyor. Yani, atmosfere salınan karbondioksitten çok daha fazlası kayaçlara hapsolmuş. Bu durum, gezegenin uzun vadeli yaşanabilirliğini tehdit etmiş olabilir” dedi.
GEÇMİŞ DATALAR YİNE İNCELENECEK
Araştırmacılar, siderit üzere minerallerin yörünge araçlarıyla tespit edilememesinin nedenlerini artık daha düzgün anlıyor. Bu bilgi, geçmişte elde edilen bilgilerin tekrar tahlil edilmesini mümkün kılacak. Ayrıyeten Curiosity üzere keşif araçlarının topladığı örneklerde daha fazla karbonat mineraline rastlanabileceği belirtiliyor.
Bu keşif, sadece Mars’ın geçmişine ışık tutmakla kalmıyor, tıpkı vakitte Dünya’daki iklim değişikliğiyle çabada kullanılan karbon tutma teknolojilerine de yeni bir perspektif kazandırıyor.
Prof. Dr. Tutolo, “Yıllardır Dünya’da karbon tutma üzerine çalışıyordum. Artık Mars’taki bu mineralleri inceleyerek tıpkı bilgileri farklı bir gezegenin geçmişini anlamakta kullanmak, benim için hayal bile edemeyeceğim bir tecrübe oldu” dedi.
Söz konusu bulgular Science Advances mecmuasında yayımlandı.
patronlardunyasi.com
