Aort damarı bir saatli bomba gibi: TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder’in geçirdiği kriz, bu ölümcül riski yeniden gündeme taşıdı
TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder’in yaşadıkları aort denetiminin değerini bir kes daha ortaya koydu. Sessizce ilerleyen bu damar hastalığı yırtıldığında saniyeler içinde ölümcül olabiliyor. Belirti vermediği için “sessiz tehlike” olarak nitelendirilen aort anevrizması ile ilgili uzmanlar, 50 yaş ve üstü bireyler, yüksek tansiyon hastaları, sigara kullananlar ve ailesinde benzeri hastalık geçmişi olanların risk altında olabileceğini söylüyor, kardiyoloji ve kalp damar cerrahisine başvurulmasını öneriyor.
Milliyet’ten Didem Seymen’in haberien nazaran, aort genişlemesi, aort duvarının zayıflaması sonucu genişlemesi durumu. Aort anevrizması ise aort duvarının olağandışı bir formda şişmesini söz ediyor. Aort duvarındaki zayıflık yırtılmaya yol açabiliyor ve iç kanama tehlikesi oluşturabiliyor.
Aort damarı beyne, kola, bacağa, böbreğe, bağırsaklara kadar uzanan, tüm hayati organlara kan taşıyan ana yol. Bu damarda meydana gelen bir yırtık, hayati riski beraberinde getiriyor. Milliyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanvekili ve İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder’in aort damarında meydana gelen yırtılma ve gibisi hastalıklarla ilgili sorularını uzmanlarına yöneltti.
YÜKSEK KOLESTEROL RİSK
Medipol Sıhhat Grubu’ndan Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bilal Boztosun, bu süreci ve aort damarındaki genişlemenin nasıl ölümcül sonuçlara yol açabileceğini şu sözlerle anlattı:
“Erkeklerde 3 santimin üzerinde olan genişlemeler dikkatle izlenmelidir. 5.5 santime ulaştığında ekseriyetle cerrahi müdahale gerekir. Lakin bu sayıdan daha da değerlisi, damarın büyüme suratıdır. Şayet bir damarda 6 ayda süratli bir artış görülüyorsa, o vakit 5.5 santimi beklemeden doktor müdahalesi gerekir. Hastaların belirtileri dikkate alması gerekir. Geçmeyen göğüs yahut sırt ağrıları varsa, aort kapağı iki yapraklıysa ya da kısa müddette önemli genişleme gözlemleniyorsa, bu durum çok ciddidir. Bu hastalara ‘lütfen hekiminize danışın’ diyoruz. Zira erken müdahale hayat kurtarır. Sigara, yüksek tansiyon, obezite, diyabet ve yüksek kolesterol üzere faktörler aort damarının genişlemesini hızlandırır. Bu riskleri denetim altına almak, damarın büyümesini yavaşlatır ya da durdurabilir. Kimi hastalar 5 yılda ameliyatlık hale gelirken, kimileri 20 yıl boyunca izlenebilir durumda kalabiliyor. Bilhassa ailesinde emsal bir öykü olanlar ya da romatolojik hastalık geçmişi bulunanlar bu hususta daha dikkatli olmalı. 5.5 cm ameliyat hududu üzere düşünülse de kimi hastalarda 4.6-4.9 cm üzere daha düşük bedellerde de yırtılma yaşanabiliyor. Aort damarındaki yırtılma hangi organa yayıldığına nazaran farklı klinik tablolar ortaya çıkıyor. Şah damarına uzanırsa şuur kaybı, böbrek damarına giderse böbrek yetmezliği, bacak ya da kola giderse o organların işlevleri bozulabilir. İstiyoruz ki hiç yırtılma olmasın. Bunu sağlamak için de genişlemenin önüne geçmeliyiz”
İLK 24 SAAT ÖNEMLİ
Aort yırtılmasında tedavi sürecinin hassas yönetilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Boztosun, “Bu üzere durumlarda birinci 24 saat çok kritik. Ameliyat sonrası hastanın olumlu istikamette seyretmesi için bu birinci evreyi muvaffakiyetle atlatmak kaide. Sürecin olumluya dönmesiyle birlikte güzelleşme birkaç hafta sürebilir. Fakat değerli olan bu kritik eşiği geçmektir” tabirlerini kullandı.
‘HEKİMİN İŞİNİ ZORLAŞTIRABİLİR’
Prof. Dr. Bilal Boztosun, damarda biriken kalsiyumile ilgili şunları söyledi:
“Damarda kalsiyum birikmesi ilerleyen yaşta, böbrek hastalığı olanlarda, genetik yatkınlığı olanlarda görülebilir. Bu aslında vakit zaman hem yeterli hem de berbattır. Plağın, kalsiyumun oradaki sertleşmenin aslında bize avantaj sunduğu durumlar da vardır, bazen damarı korur. Fakat damar yırtıldıktan sonra ya da bu biçim şahısları ameliyat edeceğimiz vakit doktorlar için tehlikelidir. Tuz buz üzere dağılırsa, pıhtı atabilir. Hastanın damarının yırtılmasına ya da genişlemesine bir katkısı yoktur lakin doktorların işini ameliyathanede çok zorlaştırabilir.”
KOLESTEROL NASIL DÜŞÜRÜLÜR?
Yüksek kolesterolün düşürülmesinde beslenmemin ehemmiyeti büyüktür. Bol bol balık tüketmek, tahıl, taze zerzevat ve meyve tüketimini artırmak, tam yağlı süt ve süt eserleri yerine daha az yağlı eserler tercih etmek, pasta, krema, margarin, fırın eserleri, kızartma yiyecekler ve fast food tipi besinlerden uzak durmak kolesterole düzgün geliyor. Kolesterolü istikrarda tutabilmek uzmanlar şunları öneriyor:
-Doymuş yağları azaltın: Daima olarak kırmızı et ve tam yağlı süt eserleri tüketmek kolesterolün yükselmesine neden olur. Bu nedenle doymuş yağ tüketimini azaltarak LDL kolesterolü denetim altına almak mümkündür.
-Trans yağ kullanımını sonlandırın: Margarinlerde karşımıza çıkan trans yağlar çoklukla kek, kraker ya da kurabiyelerde kullanılabilir LDL kolesterolün yükselmesine neden olan trans yağlar yerine bitkisel yağ kullanımı epeyce değerlidir. Bu sayede LDL kolesterol düşürülerek dengelenmesi sağlanır.
-Omega-3 açısından varlıklı besinler tüketin: Omega-3 yağ asitleri makus kolesterolü direkt etkilemeyebilir. Kalp sıhhati açısından epeyce kıymetli olan omega-3 yağ asitleri kolesterolün dengelenmesine yardımcı olur. Somon, ceviz, keten tohumu ve uskumru içerisinde omega-3 bulunur.
-Lif tüketimini artırın: Çözünür lif tüketimi kişinin kan dolanımı emilimini azaltarak berbat kolesterole âlâ gelir. Brüksel lahanası, yulaf ezmesi, barbunya fasulyesi, armut ve elmada çözünür lif bulunur. Fasulye, lif bakımından varlıklı besinler ortasında yer alır. Lif içeriği sayesinde de bedenin sindirmesi vakit alan ve tok tutan besinlerdendir. Bu da kilo vermeye katkı sağlayarak kolesterole âlâ gelir. Kalori bakımından düşük olan patlıcan ve bamya, çözünür lif kaynakları ortasında yer alır. Bu da makûs kolesterole karşı tüketilebilecek besinler ortasında yer almasına katkı sağlar.
-Fındık, badem, ceviz: Badem, ceviz, yer fıstığı ve öbür kuruyemişleri tüketmek kalbe düzgün gelir. Bu da günde 2 avuç fındık yemek, LDL kolesterolün düşmesine yardımcı olur. Kuruyemişlerde kalbi öteki biçimlerde koruyan ek besinler de bulunur.
-Elma, üzüm, çilek, turunçgiller: Turunçgil üzere meyveler, LDL’yi düşüren bir çeşit çözünür lif olan pektin açısından varlıklı besinler ortasında yer alır. Bu da kolesterolün düşmesine katkı sağlar.
ANİ ÖLÜMLERİN EN BÜYÜK NEDENİ
“Aort diseksiyonu ameliyatı kalp cerrahisi içerisinde en güç, en uzun, en karmaşık, en çok tecrübe gerektiren ameliyatlardan birisidir” diyen Memorial Şişli Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Kısım Lideri Prof. Dr. Bingür Sönmez ise şu bilgileri verdi:
“Aort yırtılmasını evvelki yıllarda çok sıklıkla görüyorduk lakin tanıya ulaşmak kolaylaştıktan sonra aort damarı genişlediği, aort anevrizmalarının tanısı konulmaya başladıktan sonra takibi alarak yırtılmaya meydan vermeden ameliyatlarını yapabildiğimiz için acil ameliyat sayısı azaldı. Aorta çekilen bir bilgisayarlı tomografide aort geniş bulunursa, (normalde 3-3.5 santimetredir) 4 santimden üst olursa yılda bir bilgisayar tomografi yaparak 4.5 cm’den sonra 6 ayda bir tomografi yaparak ve 5 santimden sonra ameliyat yaparak aortun yırtılmasını önlüyoruz. Bu kolaylıktan sonra son yıllarda aort anevrizmaları çok seyrekleşti. Aort yırtılmasında yüzde 30 hasta anında hayatını kaybeder, ani ölümlerin büyük bir kısmı aort yırtılmasıyla oluşmaktadır. Yüzde 30 hastayı ameliyat masasında kaybedebiliriz. Kurtulanların da büyük bir kısmı çok uzun bir ameliyat sonrası uzun bir ağır bakım periyodunu yaşarlar ve hasarla çıkma ihtimali de çok fazladır. Aort yırtılmasında, yırtık, şah damarların içine kadar giderse beyinde kanlanma bozukluğuna bağlı olarak hasar gelişebilir. Bu inmeden bitkisel hayata kadar uzayan bir felaket haline gelebilir. Ayrıyeten kalp durması gelişmişse yine canlandırma yapılarak ameliyathaneye almak ve ameliyata başlamak da berbat haberin başlangıcı olabilir. Aortu 3 kısım halinde incelersek, kalbin çabucak çıkışındaki aortun katiyetle ameliyat edilmesi lazım. Göğüs ağrısı ve karın ağrısında yırtık erken tanındığı, tanımlandığı vakit teşhis konabilir.”
‘Kalbe de aorta da baktırın’
Aort anevrizmasının Oya Aydoğan’ı öldüren, son derece sinsi, tehlikeli ve öldürücü olduğunu belirten Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Hayati Deniz, şu bilgileri verdi:
“İnsanlar kardiyoloji uzmanlarına kalplerini denetim ettiriyor lakin aortu hiç denetim ettirmiyorlar. Daima kardiyolojiye gidiyorlar fakat aslında kalp damar cerrahına gitmeliler ve takipte olmalılar. Sanal anjiyo buna gerekmez. Tersine bizi test köşe yapar. Sana anjiyoda tıkalı olan damarları, küçük koronerleri görüyoruz. Kolay bir eko, kolay bir tomografi ile bakılır görülür. Yüksek tansiyon ve gerilimli kişilik, bunlar öldürüyor. Burada dikkat edilmesi gereken yüksek tansiyondan, gerilimden uzak durulmalı. Genetikte varsa ailesinde ameliyat olanlar kesinlikle ancak kesinlikle kalp damar cerrahına gitmeli. Bayan hastalarda çocuk yapmaları da tehlikelidir. Denetim altında olmalıdırlar. Birtakım bireyler yırtılmalara daha meyillidir, ailesinde aort yırtılması var mı, yüksek tansiyon var mı, birtakım hastalıklar var mı, marfan hastalığı varsa tehlike demektir. Kimi kriterler var. Bu hastaların aslında özel hastanelere değil de devlet hastanelerine bilhassa de Siyami Ersek, Koşuyolu üzere kalp-damar hastanelerine gitmeleri ya da götürülmeleri gerekiyor. Zati bu ameliyatları yapan bir avuç hekimiz. Aort cerrahisi farklı bir tecrübe gerektiren bir alandır.”
KİMLERDE SIK GÖRÜLÜYOR?
Aort anevrizması gelişme mümkünlüğünü artıran birtakım nedenler şöyle:- Ailede aort anevrizması hikayesi bulunması- Beyin damarlarında anevrizma öyküsü- 70 yaş ve üzerindeki bireyler- Hipertansiyon hastaları- Uzun periyodik sigara kullanımı- Doğuştan iki yaprakçıklı (biküspid) aort kapak yapısı olan bireyler.
‘AORT GENİŞ VE TANSİYON YÜKSEKSE YIRTILABİLİR’
TBMM Başkanvekili ve DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder’in yaşadığı rahatsızlıkla gündeme gelen aort yırtılmaları hakkında konuşan Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Serhat Sığırcı, “aort genişse ve tansiyon yüksekse de incelmiş olan damar duvarı yırtılabilir” dedi. Sığırcı, “Hastada ateroskleroz yani damar duvarında kireçlenme ve kolesterol birikmesi varsa bu yırtılma mümkünlüğü çok yüksek olabilir. Kolesterolü düşürerek, şekeri denetim ederek, sigarayı bıraktırarak plağı engelleriz. Aort genişlemesi varsa en kritik nokta; tansiyonu denetim altında tutmak, ağır eşya kaldırmamak, kabızlıkta ıkınmak vb. istemeyiz. Genişleme 5 cm üzerine çıktıysa da ameliyat öneririz” diye konuştu.
‘SANAL ANJİYODA GÖRÜLÜR’
Sanal anjiyo sırasında, kalp damarlarındaki tıkanma ve aort genişlemesinin görüleceğini söyleyen Sığırcı, “İmkanı olanların, önemli riski olanların ve 40 yaş bayanlarda menopozdan sonra bir kez da olsa yaptırmasını öneriyorum. Yaparken Konstrat unsur veriyoruz. Bu unsur, kişinin alerjisi varsa yahut böbrek bedelleri olağan değilse yapılmaz. Gelişen teknoloji ile birlikte çok daha net, kesin, yanlışsız sonuçlar elde edebiliyoruz” açıklamasını yaptı.
patronlardunyasi.com
