Çalışan sayısının gerisinde kalan iller artıyor sosyal güvenlik sistemine uyarı niteliğinde tablo
SGK’nın açıkladığı 2024 yılı datalarına nazaran beş vilayette çalışandan çok emekli yaşıyor. Ayrıyeten beş vilayette de emekli sayısı neredeyse çalışan sayısına yakın. Son iki yıldaki üzere emekli sayısı artmaya devam ederse, beş vilayette daha çalışandan çok emekli olacak.
SGK’nın açıkladığı bilgilere nazaran, 2024 yılında, faal sigortalı sayısı 25.6 milyon oldu. Bunun; 18.8 milyonu personel statüsünde (4/A), 3 milyonu Bağ-Kur’lu, 3.6 milyonu da memur statüsünde çalışanlardan oluşuyor. Geri kalanı da çırak, stajyer ve tarımda çalışanlardan oluşuyor. Geçen sene, toplumsal güvenlik sisteminden yaşlılık, mevt, malullük, iş göremezlik gelirinden oluşan pasif sigortalı sayısı ise 16.6 milyon kişi olarak gerçekleşti. Bu pasif sigortalılar ortasında 12 milyonu da emekli maaşı alanlar.
2024’te, faal çalışanlar ve pasif sigortalılarla birlikte 76.8 milyon kişi toplumsal sigorta kapsamına girerken, sigortalı nüfus oranı yüzde 90 oldu. Yalnızca 2024 yılında emekli olan 724 bin 479 bireye emekli aylığı bağlandı. 2023 yılında ise 2.3 milyon kişi emekli oldu ki, bunların çok büyük kısmı EYT’den emekli olanlar. Böylelikle son iki senede 2.9 milyon kişi emekli olarak, emekli maaşı almaya başladı.
İLK SIRADA ZONGULDAK VAR
SGK, 2024 yılında vilayetlere nazaran etkin çalışanlar ile sistemden aylık alanları da (pasif sigortalı ya da bunlara emekli de diyebiliriz) açıkladı. Baktığımızda, beş vilayette aktiften çok pasif sigortalı bulunuyor. Bunlar hangi vilayetler? Balıkesir’de 361.2 bin faal çalışana karşılık 368.4 bin kişi aylık alıyor. Bir öteki vilayet, Giresun. Giresun’da, 109 bin faal çalışan bulunurken, emekli sayısı 120 binin üzerinde. Giresun’da nüfusun yüzde 24’ü çalışıyor, yüzde 27’si ise toplumsal güvenlik sisteminden aylık alıyor.
Hürriyet’ten Noyan Doğan’ın haberine nazaran, Sinop’ta ise 54 bin 520 çalışana karşılık, 65 bin 514 emekli bulunuyor. Sinop’un nüfusuna oranladığımızda yüzde 29’a yakını emekli. Bir öteki vilayet Zonguldak. Zonguldak’ta, 149 bin 500 bin faal sigortalı bulunuyor, pasif sigortalı sayısı ise 180 bin 865 kişi. Zonguldak’ta nüfusun yüzde 31’i emekli. Bartın’da ise 52 bin 313 faal sigortalıya rağmen 57 bin 600 pasif sigortalı bulunuyor. Bartın’ın nüfusuna nazaran de yüzde 28’i emekli.
ÇALIŞAN BAŞINA BİR EMEKLİ DÜŞMÜYOR
Bu tabloyu şöyle de okuyabiliriz. Toplumsal güvenlikte en kıymetli kriter aktif/pasif oranı yahut istikrarı diyebiliriz. Bu oran kaç etkin çalışanın, kaç pasif çalışanı finanse ettiğini ya da kaç çalışanın kaç emekliyi finanse ettiğini gösteriyor. 2024 yılında bu oran 1.61 oldu. Yani, 1.61 çalışan 1 emekliye bakıyor. Toplumsal güvenlik sisteminde birinci kez aktif/pasif oranı 1.61 ile en düşük seviyeyi 2024 yılında gördü. Bu işin doğrusu nedir diye sorarsanız, 4 bilemediniz 3 çalışanın bir emekliye bakmasıdır. Bu açıdan değerlendirirsek, bu beş vilayette ortalama aktif/pasif istikrarı 0.90’larda. Neredeyse bu 5 vilayette, çalışan başına bir emekli bile düşmüyor.
EMEKLİNİN AZ ÇALIŞANIN ÇOK OLDUĞU İLLER
Şunu da belirtmekte yarar var, SGK’nın açıkladığı datalara bakıldığında beş ilin dışındaki kimi vilayetlerde de durum pek parlak değil. Mesela Amasya’da, faal çalışan sayısı 86 bin 379 iken, şimdilik emekli sayısı 84.327. Emsal biçimde Artvin’de, 42 bin 636 kişi etkin çalışıyor, emekli sayısı ise 42 bin 490. Çorum’da 123 bin 217 çalışana karşılık 120 bin 40 pasif sigortalı bulunuyor. Edirne’de ise etkin çalışan sayısı 117 bin 604, emekli sayısı 114 bin 975. Bu da şu manaya geliyor ki, önümüzdeki birkaç yıl içinde bu vilayetler de çalışandan çok emeklinin bulunduğu vilayetler listesine girecek.
Tabii bir de aktif/pasif oranı yüksek olan; yani çalışanın, emekliye nazaran yüksek olduğu vilayetler var. Bunların başında da Şırnak geliyor. Şırnak’ta 124.1 bin kişi faal çalışırken, pasif sigortalı sayısı yalnızca 21 bin 774. Buna nazaran Şırnak’ta 5.7 çalışan 1 emekliye bakıyor. Bir öbür vilayet Şanlıurfa. Bu vilayette de 96 bin 117 emekliye karşılık 374 bine yakın çalışan bulunuyor ki, buna nazaran 3.8 çalışan 1 emekliye bakıyor. Mardin’de de emsal bir durum var. 54 bin 464 emekliye karşılık 190 binden fazla çalışan var ve Mardin’de 3.4 çalışan 1 emekli bakıyor.
patronlardunyasi.com
