Türkiye’de kadınlar çalışma hayatı ve sosyal alanda erkeklerin gerisinde kalmaya devam ediyor

Türkiye İstatistik Kuru­mu’nun (TÜİK), 8 Mart Dün­ya Bayanlar Günü öncesi açık­ladığı “İstatistiklerle Bayan 2024” araştırmasına nazaran ka­dınların iktisat ve çalışma ömrüne iştiraki görece art­makla birlikte toplumsal eşit­likte erkeklerle var olan derin uçurum kapanmadı.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS) nazaran 2024 sonun­da 85 milyon 664 bin 944 olan Türkiye nüfusunun 42 mil­yon 853 bin 110 kişi ile yüzde 49,98’ini bayanlar oluşturu­yor. Öteki deyişle bayan ve er­kek nüfusu sayısal olarak yak­laşık eşit. Toplamda erkekler­le birbirine yakın olan nüfus istikrarı, bayanların daha uzun yaşaması nedeniyle, özellik­le 60 ve üzeri yaş kümesinden itibaren bayanların lehine de­ğişiyor. Bayan nüfus oranı, 60- 74 yaş kümesinde yüzde 51,98’e çıkıyor, 75 ve üzerinde yüzde 60’ı aşıyor.

KADININ İŞGÜCÜNE İŞTİRAKİ DÜŞÜK

2023 Hane Halkı İşgücü Araştırması datalarının kul­lanıldığı İstatistiklerle Ka­dın 2024 araştırmasına nazaran, 15 ve daha üst yaştaki top­lam nüfusun yüzde 53,3’ü iş­gücüne katılırken, erkekler­de yüzde 71,2 olan bu oran ka­dınlarda yüzde 35,8’de kalıyor. Türkiye, bayanın iş gücüne ka­tılımda OECD ülkeleri içinde en son sırada yer alıyor.

Kadınların eğitim seviye­si yükseldikçe işgücüne katı­lım oranı artıyor. Bayanlarda iş gücüne iştirak oranı okur­yazar olmayanlarda yüzde 13,8, lise altı eğitimli kadınlar­da yüzde 26,8, lise mezunu ka­dınlarda yüzde 37,4, mesleksel yahut teknik lise mezunlarında yüzde 45 olurken, yükseköğ­retim mezunu bayanlarda bu oran yüzde 68,9’a yükseliyor.

KADINLARDA İSTİHDAM ORANI ERKEKLERİN YARISINDAN AZ

15 ve daha üst yaşta­ki toplam nüfusta yüzde 48,3 olan istihdam oranı da ka­dınlarda yüzde 31,3 düzeyin­de kalırken, erkeklerde yüzde 65,7’e yükseliyor.

En yüksek bayan istihdam oranı, yüzde 38,9 ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur), en düşük bayan istihdam oranı ise yüzde 19,8 ile TRC3 (Mar­din, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde. Erkeklerde ise bu oran, yüzde 71,8 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesinde en yüksek, yüzde 56,7 ile TRB2 (Van, Muş, Bit­lis, Hakkâri) bölgesinde ise en düşük seviyede.

Toplam 15+ yaş nüfusta en yüksek istihdam oranı yüzde 54,5 ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli), en düşük istihdam oranı ise yüzde 37,5 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinde bulunuyor.

İŞSİZLİK ORANI BAYANLARDA ÇOK DAHA YÜKSEK

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, etkin iş arayanlara nazaran be­lirlenen işsizlik oranı erkek­lerde yüzde 7,7 olurken, kadın­larda yüzde 12,6’ya ulaşıyor. İş arama durumuyla orantı­lı olarak okur muharrir olmayan bayanlarda yüzde 3,3, lise al­tı eğitimli bayanlarda yüzde 9,2 olan işsizlik oranı, düz li­se mezunu bayanlarda yüzde 18,5’e ulaşıyor. Bu oran mes­leki ve teknik lise mezunu ka­dınlarda yüzde 18 ve yüksek tahsilli bayanlarda da yüz­de 14’le hayli yüksek dü­zeyde. Eğitim seviyelerine gö­re bayanlarda işsizlik oranları ilköğretim ve altı seviyelerde erkeklere nazaran daha düşük, li­se ve üstü eğitim basamakla­rında ise erkeklerin genelde iki katı.

ÇOCUKLU ÇALIŞANLARDA KADIN-ERKEK FARKI

3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki birey­lerin 2014 yılında yüzde 59,8 olan istihdam oranı, 2023 yı­lında yüzde 60,1’e yükseldi. Bu oran cinsiyete nazaran incelen­diğinde farklı bir tablo ortaya çıkıyor. Hanesinde 3 yaşın al­tında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki erkeklerin yüzde 90,1 olan istihdam oranı, ka­dınlarda yüzde 27,1’e düşüyor.

Yarı vakitli çalışanların is­tihdam içindeki oranı toplam­da yüzde 10,2. Erkeklerde yüz­de 7,3 olan bu oran bayanlarda yüzde 16,1 ile bunun iki katın­dan daha yüksek.

ÜCRETTE DERİN UÇURUM

Cinsiyetler ortasında tüm eğitim seviyelerinde erkekler lehine fiyat yahut yarar farkı bulunuyor. Kar Yapısı İsta­tistiklerine nazaran, yıllık ortala­ma brüt ücret-maaş ile hesap­lanan gösterge için en yüksek fark yüzde 17,4’le yükseköğre­tim mezunlarında, en düşük fark yüzde 13,2 ile ilkokul ve al­tı mezunlarda gerçekleşti.

Yıllık ortalama brüt kar ile hesaplanan göstergede ise en yüksek fark yüzde 20 ile li­se mezunlarında, en düşük fark yüzde 14,9 ile ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleş­ti. Cinsiyetler ortası fiyat ve­ya kar farkı, erkek ve bayan ortasındaki fiyat yahut kar farkının erkek fiyat yahut ka­zancına yüzdesel oranı olarak tanımlanıyor.

YÜKSEKÖĞRENİMDE BAYANLAR ERKEKLERİ YAKALIYOR

Ulusal Eğitim İstatistiklerine nazaran, ülke genelinde yükseko­kul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008-2023 devrinde yüzde 9,1’den yüzde 24,4’e yükseldi. Cinsiyete nazaran incelendiğinde, bayanlarda bu oranın daha hız­lı arttığı görüldü. 2008 yılında yükseköğretim mezunu 25 ve daha üst yaştaki bayanların oranı yüzde 7,1, erkeklerin ora­nı yüzde 11,2 bulunuyordu, bu oran 2023 prestijiyle kadınlar­da yüzde 22,7’ye ulaştı, erkek­lerde de yüzde 26,2 oldu.

KADINLARIN ÜÇTE BİRİ YOKSULLUK RİSKİ ALTINDA

Yoksulluk ve Hayat Şartları İstatistiklerine nazaran yaş grup­larına nazaran yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanların oranına bakıldığında, 2024 yılında toplam nüfusun yüzde 29,3’ünün risk altında olduğu belirlenirken, erkek­lerde yüzde 27,1 olan bu oranın bayanlarda yüzde 31,5’le çok yüksek olduğu görüldü. Birebir oranlara 18-64 yaş kümesi için bakıldığında da yoksulluk ve­ya toplumsal dışlanma riski altında bulunan bayanların oranının yüzde 29,5’le, erkeklerdeki yüzde 23,1’lik seviyeye nazaran da­ha yüksek olduğu belirlendi.

TOPLUMDA BAYANIN YERİNE İLİŞKİN GÖSTERGELER

-Dışişleri Bakanlığı verile­rine göre 2011 yılında yüzde 11,9 olan bayan büyükelçi ora­nı 2024 yılında yüzde 26,9’a yükseldi.

-2024 yıl sonu prestijiyle TBMM’de 593 milletvekilinin 118’i bayan. Bayan milletveki­li oranı 2007-2024 dönemin­de yüzde 9,1’den yüzde 19,9’a yükseldi.

-2010-2011 öğretim yılın­da yükseköğretimde yüzde 27,6 olan bayan profesör oranı 2023-2024’te yüzde 34,6’e, bayan doçent oranı da yüzde 32,2’den yüzde 42,1 çıktı.

-İş hayatında 2012 yılında yüzde 14,4 olan üst ve orta dü­zey yönetici konumundaki bayan oranı 2023 yılında yüz­de 20,6’ya yükseldi.

-Borsa İstanbul’da süreç gören en büyük 50 şirketin (BİST 50) yönetim kurulu üye­leri içinde 2016 yılında yüzde 12,2 olan bayan oranı 2024 yı­lında yüzde 19,4’e ulaştı.

-Tam vakit muadili (TZE) cinsinden bayan Ar-Ge işçi sayısı, 2023 yılında 99 bin 195 kişi ile toplam Ar- Ge işçi sayısının yüzde 34,1’ini oluşturdu. Bölümler prestijiyle TZE cinsinden bayan Ar-Ge işçi oranı, yükse­köğretimde yüzde 47,7, kâr maksadı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel dev­lette yüzde 29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüz­de 27,8.

-2024 yılında birinci evlenme yaşı bayanlarda ortalama 25,8, erkeklerde 28,3 oldu. Orta­lama birinci evlenme yaşının en yüksek olduğu vilayet, bayanlarda 29,1, erkeklerde 31,9 ile Tunce­li, en düşük olduğu vilayet ise kadın­larda 23,3 ile Ağrı, erkeklerde 26,5 yaş ile Şanlıurfa oldu.

-Kadınların yüzde 38,7’si kendisinden daha yüksek eği­timli erkeklerle evli. Eşlerin­den daha yüksek eğitimli olan bayanların oranı yüzde 16,7, eğitim düzeyleri birebir olan eş­lerin oranı ise yüzde 43,2.

-Kesinleşen boşanma da­vaları sonucu annenin velaye­tine verilen çocuk oranı yüzde 74,4.

-2024 yılında 16-74 yaş kümesindeki bireylerin inter­net kullanım oranı yüzde 88,8. Bu oran bayanlarda yüzde 85,4, erkeklerde yüzde 92,2.

-Yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançsız hissedenlerin oranı erkeklerde yüzde 15,2 olur­ken, bayanlarda yüzde 35,9’e ulaşıyor.

-Evde yalnız olduklarında kendilerini inançsız hisse­denlerin oranı da erkeklerde yüzde 3,1 olurken, bayanlarda yüzde 8,4’le çok daha yüksek.

patronlardunyasi.com