EYT etkisiyle çalışan sayısı azalırken, çalışan-emekli dengesizliği tarihi dipte, emekli sayısı iki yılda 3 milyona yaklaştı

Sosyal Güvenlik Kuru­mu’nun (SGK) en son yayım­ladığı Aralık 2024 istatistik­lerine nazaran ismine Kurum’a prim yatırılan etkin sigorta­lıların bir yıl evvel 25 milyon 358 bin 22 olan toplam sayısı, geçen yıl 267 bin 728 kişi ar­tarak 25 milyon 625 bin 750 oldu. Bu sayıya çıraklar, muh­tarlar, stajyer ve kursiyerler, tarımda kendi ismine sigorta­lılar ve yurt dışı topluluk ça­lışanları da dahil bulunuyor.

Buna karşılık Kurum’dan ay­lık alan emekliler ile malul­lük, vefat, daima iş görmez­lik aylık ve geliri alanların “dosya” bazında toplam sayı­sı geçen yıl 633 bin 724 arta­rak 15 milyon 869 bin 846’ya yükseldi. Bu kapsamda ay­lık ve gelir alan kişi sayısı de 647 bin 361 artarak 16 milyon 677 bin 617’ye ulaştı. Bir dos­ya kapsamında birden fazla aylık ve gelir alan kişi oldu­ğu için hak sahibi kişi sayısı daha yüksek seviyede bulu­nuyor.

SON 2 YILDA 2,7 MİLYON YENİ EMEKLİ

Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine nazaran, faal sigortalı sayısı ge­çen yılki artışa karşın, EYT öncesi 2022 sonundaki dü­zeyinin çok altında kalma­ya devam etti. EYT’den ya­rarlananların tesiriyle 2023 yılında toplam sigortalı ça­lışan sayısı 1 milyona yakın azalmıştı. Bu azalışın 926 bin 571’lik kısmı 4/a olarak ta­nımlanan özel dal çalı­şanlarından kaynaklanmış­tı.

2023’te esnaf sayısı da 103 bin 515 kişi azalırken, memur sayısı 366 bin 371 kişi artmış­tı. Bağ-Kur (4/b) kapsamın­daki çiftçi sigortalıları, muh­tarlar, çıraklar, yurt dışı top­luluk çalışanları, tarımda kendi ismine sigortalılar, staj­yer ve kursiyerlerle birlik­te sigortalı sayısındaki top­lam azalma 986 bin 212 bireye ulaşmıştı.

Buna karşılık yeniden büyük kısmı özel dal ça­lışanı olmak üzere EYT’den yararlananların tesiriyle toplam emekli aylığı ve gelir alanların sayısı ise belge ba­zında 2 milyon 107 bin 897, kişi bazında 2 milyon 97 bin 236 artmıştı. Geçen yılki ar­tışla birlikte toplam çalışan sayısı 2022 sonundaki düze­yinin 718 bin 484 altında ka­lırken, aylık ve gelir alanların sayısında iki yıldaki toplam artış 2 milyon 741 bin 621’e ulaştı.

AKTİF/PASİF DENGESİZLİĞİ

Adına prim yatırılan sigor­talı sayısının, evrak bazında aylık ve gelir alanlara bölün­mesiyle bulunan ve bir emek­liye düşen sigortalı çalışan sayısını gösteren “aktif/pa­sif dengesi”, 2024 sonu itiba­rıyla 1,61’le tarihi taban seviyeyi gördü. 2022 sonunda 2,01 dü­zeyinde bulunan aktif/pasif istikrarı 2023 sonunda 1,66’ya gerilemişti. Bu oran, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK), Bağ-Kur ve Emekli Sandı­ğı’nın “SGK” biçiminde tek ça­tı altında toplandığı 2007 yı­lından bu yana gerçekleşen en düşük seviyesi tabir ediyor.

Ekonomi etraflarında, bir toplumsal güvenlik sisteminin sağlıklı işlemesi için ülkü ak­tüeryal istikrar olarak “ortala­ma 4 etkin çalışana 1 emekli” düşmesi gerektiği genel kabul görmekle birlikte, birçok ül­kede bu istikrarın çok daha alt düzeyde olduğu da görülüyor.

ÖZEL DALDA AZALIŞ, DEVLETTE ARTIŞ

Aralık 2024 prestijiyle etkin sigortalıların 23 milyon 202 bin 708’ini uzun vade sigor­ta kolları kapsamındaki “zo­runlu” sigortalılar oluşturu­yor. Yeni mevzuatta “4/a” ola­rak tanımlanan eski SSK’lı 16 milyon 602 bin 868 sigor­talı ile “4/b” olarak tanım­lanan 2 milyon 489 bin 540 Bağ-Kur’lu esnaf ve “4/c” ola­rak tanımlanan Emekli San­dığı kapsamındaki 3 mil­yon 658 bin 861 memurun yanı sıra, 427 bin 298 tarım Bağ-Kur’lusu ve 24 bin 141 muhtar da bu kapsamda yer alıyor.

2024 yılında 4/a kapsa­mındaki özel bölüm çalışan­larının sayısı 196 bin 448 ki­şi artarken, 4/b kapsamın­daki esnaf sayısı 51 bin, çiftçi Bağ-Kur’lusu sayısı da 32 bin 962 kişi azaldı. 4/c kapsamın­daki memurların sayısında ise 16 bin 74 kişilik artış ol­du.

Geçen yılki artışa karşın 4/a’lı çalışanların sayısı iki yıl evvelkinin 730 bin 123 altında kaldı. Azalmaya devam eden düz esnaf sayısında iki yıldaki toplam düşüş 103 bin 566’ya, tarım Bağ-Kur’lularında bu devirdeki toplam azalış 85 bin 668’e ulaştı. Memur sayı­sında iki yıldaki artış ise 382 bin 445’i buldu.

Sigortalı özel kesim çalı­şanları ve esnaf sayısındaki azalmaların başta zelzele il­leri olmak üzere kapanan iş­yerleri ya da kayıt dışı çalış­tırmanın artması; memur sayısındaki artışın ise kamu­daki kontratlı çalışandan bir kısmının memur kad­rolarına geçirilmesinden kay­naklandığı kestirim ediliyor. Bu ortada muhtar sayısının da geçen yıl 2 bin 67 kişi artma­sına karşın, iki yıl evvelki dü­zeyinin 1,783 altında olduğu görüldü. Böylelikle zarurî si­gortalılık kapsamındaki çalı­şanların toplam sayısı son iki yılda net olarak 538 bin 695 kişi azalmış oldu.

DİĞER SİGORTALILAR DA AZALDI

Zorunlu sigortalı kapsa­mında yer almayan lakin adı­na prim yatırılan öteki etkin sigortalılardan stajyer ve kur­siyerlerin sayısı geçen yıl 106 bin 90 kişi artarak 1 milyon 406 bin 404’e yükselmesine karşın, iki yıl evvelki düze­yinin 85 bin 859 altında kal­dı. Çırakların sayısı geçen yıl 14 bin 103 ve iki yılda toplam 97 bin 61 kişi azalarak 539 bin 241’e geriledi.

4/a kapsa­mında tarımda kendi ismine çalışan sigortalıların sıyışı 2024’te 2 bin 732, son iki yıl­da 8 bin 311 kişi azalarak 14 bin 676’ya, Türk patronların dış ülkelerdeki işlerinde ça­lıştırdığı “yurt dışı topluluk” tarifine giren sigortalıların sayısı geçen yıl 2 bin 659, son iki yılda toplam 4 bin 293 kişi azalarak 11 bin 378’e indi. Ay­da 10 günden az çalıştırılan­lar, ceza ve tevkif konutları bün­yesinde çalıştırılan tutuklu ve mahkumlar ve kamu ida­relerinde iş akdi askıda olan­ların da içinde yer aldığı “di­ğer sigortalılar”ın sayısı ise geçen yıl 444 kişi azalmasına rağmen, 451 bin 283 kişi ile iki yıl evvelkinin 15 bin 735 üze­rinde.

DÜZ EMEKLİLER 12 MİLYON

2024 sonu prestijiyle SGK’dan aylık ve gelir alan 16 milyo­nun üzerindeki nüfusun 12 milyon 28 bin 127’sini “yaş­lılık aylığı” alanlar (normal emekliler) oluşturuyor. Bu gruptakilerin sayısı son iki yılda 2 milyon 529 bin 31 kişi arttı. Son iki yılda; mevt ay­lığı alanların sayısı 208 bin 120 kişi artarak 4 milyon 315 bin 836’ya, daima iş görmez­lik geliri alanlar 4 bin 148 ki­şi artarak 89 bin 674’e, daima iş görmezlik vefat geliri alan­lar 2 bin 269 kişi artarak 102 bin 789’a, görev malulü aylığı alanlar 687 kişi artarak 15 bin 803’e, malullük aylığı alanla­rın sayısı da 342 kişi artarak 125 bin 388’e ulaştı.

2,1 MİLYON ‘ÇALIŞAN EMEKLİ’ VAR

Emekli olduğu halde, tekrar bir işte çalışanların sayısı geçen yıl 239 bin 645 kişi daha artarak 2 milyon 104 bin 633’e yükseldi. Bu şahısların 1 milyon 877 bin 30’unu erkek, 227 bin 603’ünü bayanlar oluşturuyor.

2022 sonunda 945 bin 652 kişi olan çalışan emekliler, ağır EYT emekliliklerinin gerçekleştiği 2023 yılında 919 bin 336 kişi birden artarak 1 milyon 864 bin 988’e yükselmişti. Böylelikle çalışan emeklilerin sayısında son iki yıldaki artış 1 milyon 158 bin 981’e ulaştı. Buna nazaran son iki yılda emekli olanların yüzde 42 dolayındaki bir kısmı tekrar çalışmaya başladı.

Emekli olduktan sonra özel bölümde çalışmaya devam edenlerin, emekli aylıklarını alırken, yeni işindeki prime temel çıkarının yüzde 32’si oranında toplumsal güvenlik dayanak primi ödemesi gerekiyor. SGK bilgilerindeki “çalışan emekli” sayısı toplumsal güvenlik takviye primi ödemeleri bazında derlendiği için, bu sayı kayıt içi çalışanları gösteriyor. Emekli olduktan sonra çeşitli işlerde sigortasız çalışan değerli sayıda bir emekli bölümün de olduğu belirtiliyor.

patronlardunyasi.com