Galatasaray-Fenerbahçe derbisine yabancı hakem atanması çok tartışılıyor; oysa iki devin 1909’daki ilk maçını da bir İngiliz hakem yönetmişti
Burak ARTUNER
Galatasaray’la Fenerbahçe tarihte birinci kere 17 Ocak 1909’da Kadıköy’de şu anda Şükrü Saracoğlu Stadyumu’nun olduğu sonraları “Papazın Çayırı” olarak isimlendirilen o zamanki ismiyle Union Club Sahası’nda karşı karşıya geldi.
Türkiye’de futbolun antik periyodundaki bu müsabakayı izleyen onlarca insan, muhtemelen bu iki kadronun ortasındaki rekabetin milyonları peşinden sürükleyen bir tutkuya dönüşeceğini iddia edemezlerdi.
Peki ezeli rekabetin birinci maçını yöneten İngiliz James La Fontaine kimdi?
1827’de İngiltere’den İzmir’e yerleşen bir tüccar bir ailenin ferdi olan James La Fontaine, 1881’de dünyaya geldi. 1899’da babasının vefatından sonra İstanbul’daki şirketin başına geçen James, aslında İzmir’deki yıllarında futbolla yakından ilgiliydi. İstanbul’a gelmeden evvel İzmir’de kendisi de futbol oynuyor, hakemlik yapıyordu. Hatta 1894’te İzmir’de başka İngiliz ailelerle birlikte Bournabat isminde bir futbol ve ragbi kulübünü de kurmuştu. Bu ülkemizdeki birinci nizamname ve tüzüğü olan futbol kulübü olarak kabul edilmişti.
ŞİRKETİ BAHÇEKAPI’DAYDI
İstanbul’da Moda’da yaşayan James’in işvereni olduğu aile şirketinin merkezi Bahçekapı’daydı. Tez canlı yapısı ve toplumsal alakaları çok kuvvetli olan James, Nişantaşı’ndaki High School’da da İngilizce dersleri veriyordu. Kısa müddette İstanbul’daki İngilizlerin sözcüsü pozisyonuna gelen genç işveren, birtakım arkadaşlarıyla İstanbul’da da futbol ligi kurmak için harekete geçti.
1902’DE CADI-KEUY’U KURDULAR
Yakın arkadaşları Horace Armitage ve İngiliz avukat Henry Pears da onun hep yanındaydı. La Fontaine ile Pears 1902’de Cadi-Keuy (Kadıköy) Football Club’u kurdular. Bu kulüpte Büyük Hasan, Dalaklı Hüseyin, Fuat Hüsnü (Kayacan) üzere Türk futbolcular da top koşturdu.
La Fontaine (Ayakta soldan 3.) ile Pears (Ayakta soldan 2.) 1902’de Cadi-Keuy (Kadıköy) Football Club’u kurdular.
ÇEKİNEREK BAŞLADILAR!
La Fontaine o günleri, Türkiye Futbol Federasyonu tarafından yayımlanan Türk Futbol Tarihi 1’nci cildinde şöyle anlatmıştı:
“Biz, üç beş İngiliz, Moda Çayırı’nda bu işe başladık. İki ekip kuracak sayıda olmadığımız için hem canımız sıkılıyor hem de Türk gençlerini teşvik etmekten çekiniyorduk. Zira o zamanki idare her şeyden şüphelenir ve üç beş Türk’ün bir ortaya gelmesini istemezdi.”
La Fontaine iki İngiliz arkadaşı Armitage, Pears ile saraydaki kontaklarını da kullanıp, müsaade almayı başararak 1904’te İstanbul Futbol Ligi’ni kurdular. Uzun yıllar İstanbul Futbol Birliği’nin başkanlığını yapan, pek çok maçı hakem olarak yöneten La Fontaine’in Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla öbür İngilizler İstanbul’dan ayrılsa da James Edward, büyük ortağı olduğu aile şirketinin işlerini denetleyip tasfiye etmek, birebir vakitte dul annesiyle bekâr kız kardeşlerine vasi olmak hedefiyle Türkiye’de kaldı. Kasım 1915’te tutuklanıp Çorum’a sürüldü. Ancak Malta’ya götürülen İttihat ve Terakki Fırkası Genel Sekreteri Eyüp Sabri Bey’e yaptığı yardımlardan ötürü Sadrazam Talât Paşa’nın buyruğuyla birkaç ay sonra salıverildi.
1910-1911 şampiyonu Galatasaray şampiyonluk şildi ile.
17 Temmuz 1917’de dört İngiliz’le birlikte bir sefer daha tutuklanıp Kayseri yakınlarında küçük bir köy olan Mucur’a sürüldü. Birebir yılın Aralık ayında, Aydın ve İzmir valisi Rahmi Bey’in çabaları sayesinde hür bırakıldı. James La Fonteine, müttefik gemilerinin İstanbul’u işgalinden birkaç gün önce şehre döndü. Şirketinin bağlarını tekrar kurup mütareke sonrası İstanbul’unda çalıştı. Daha sonrasında ne yaptığına dair pek bir bir kayıt bulunmamakla bir arada 1934’de hayatını kaybettiği kestirim ediliyor.
1911-1912 şampiyonu Fenerbahçe şampiyonluk şildi ile.
GALASATARAY’IN TEKNİK YÖNETİCİSİ HAKEMİN EN YAKIN ARKADAŞIYDI
Gelelim 17 Ocak 1909’da La Fontaine’in Kadıköy’de yönettiği birinci maça.
Galatasaray futbol grubunun birinci 11’inde Horace Armitage de yer alıyordu. Birebir vakitte Galatasaray’ın teknik yöneticiliğini de üstlenen Armitage, üstte yazdığım üzere birebir vakitte ligin üç kurucusundan biriydi ve hakem La Fontaine’in en yakın arkadaşıydı. Konut sahibi Fenerbahçe’nin teknik yöneticisi ise Galip Kulaksızoğlu’ydu. Galatasaray maçı kulübün kurucularından da olan Emin Bülent Serdaroğlu’nun attığı iki golle 2-0 kazanmayı bildi.
NADİR FOTOĞRAFTAKİ MAÇIN HAKEMİ DE İNGİLİZ’Dİ
Fenerbahçe-Galatasaray ortasında 1913-1914’te oynandığı varsayım edilen bu maçın hakemi de İngiliz avukat Henry Pears’tı.
İki grubu bu 1909’daki maçtan birkaç yıl sonraki bir maçta gösteren seçkin fotoğraflardan birini de sizinle paylaşacağım. Cengiz Kahraman koleksiyonundaki bu fotoğraf da birinci maçın oynandığı Union Club Sahası’nda yani Papazın Çayırı’nda oynanmıştı. Hangi yıl çekildiği bilinmeyen bu fotoğrafın 1913 baharıyla 1914 sonbaharı ortasında çekildiği sanılıyor. Sağ alt köşesinde o periyodun ünlü Modalı fotoğrafçısı Ferid İbrahim’in kaşesi olan fotoğrafın sağ üst köşesinde, “Kadıköy’de Union Club’da Galatasaray ile Fenerbahçe kulüpleri ortasında bir futbol maçı” ibaresi okunuyor.
Bu maçın hakemi de yazımızdaki tanıdık bir isim. Bu kişi de La Fontaine’in yakın arkadaşı İngiliz avukat Henry Pears’tan başkası değil.
Yani sevgili okuyucular, iki ekip ortasında yarın oynanacak Galatasaray-Fenerbahçe maçı, yabancı hakemin yöneteceği birinci derbi olmayacak. Bu nedenle maçın hakemine takılmaktan çok, ezeli rekabetin tadını çıkarmak iki grup taraftarları için en keyiflisi olacaktır, diye düşünüyorum.
İyi pazarlar.
patronlardunyasi.com
