Birkenstock’a yargı darbesi, mahkemeye göre ikonik sandaletleri ‘sanat eseri değil’
Kökleri 1774 yılına kadar uzanan global marka Birkenstock, dizaynına benzeyen sandaletler üreten üç rakibini dava etti. Şirket, ayakkabılarının “telif hakkıyla korunan uygulamalı sanat eserleri” olduğunu öne sürerek kopyalanmaması gerektiğini savundu. Alman maddelerine nazaran, sanat yapıtları standart tüketim mallarına kıyasla daha güçlü fikri mülkiyet müdafaasına sahip.
1930’larda doğan ayakkabıcı Karl Birkenstock hala hayatta. Kimi dizaynların resmi muhafaza müddeti sona ermişti. Bu nedenle, Birkenstock sandaletlerinin sanat statüsü kazanarak yasal müdafaa altında kalmasını talep etti.
BIRKENSTOCK HAKKINDA ÇELİŞKİLİ KARARLAR
Dava sürecinde, Köln’deki bir bölge mahkemesi birinci olarak Birkenstock lehine karar verdi ve sandaletleri uygulamalı sanat olarak tanımlayarak ihtiyati önlem kararı aldı. Lakin daha yüksek bölge mahkemesi bu kararı bozarak, geniş kayışlı ve büyük tokalı sandaletlerin sanatsal bir kıymete sahip olmadığını savundu.
NİHAİ KARAR: BIRKENTOCK SANAT YAPITI DEĞİL
En yüksek mahkeme ise Mayıs 2023’te başlayan türel gayretle ilgili kesin kararı vererek, Birkenstock sandaletlerinin telif hakkı müdafaasına uygun olmadığına hükmetti. Mahkeme, bir eserin teknik gereklilikler ve muhakkak kurallar doğrultusunda tasarlandığında telif hakkına tabi olamayacağını belirtti.
Yargıç Thomas Koch, “İddialar asılsızdır zira sandaletler telif hakkıyla korunan uygulamalı sanat yapıtları değildir,” diyerek davayı reddetti. Mahkeme ayrıyeten, “resmi tasarım öğeleri kullanan saf zanaatkarlığın” sanat olarak kıymetlendirilmesi için kâfi olmadığını vurguladı.
Birkenstock’un avukatı Konstantin Wegner ise, daha fazla türel süreç yapmayı planladıklarını açıkladı.
AİLE ŞİRKETİNDEN GLOBAL MODA İKONUNA
Alman markası Birkenstock, kalite ve konfor konusundaki prestijiyle uzun yıllardır ayakkabı bölümünde öncü pozisyonda bulunuyor. Başlangıçta bir aile şirketi olarak kurulan marka, esnek tabanlıklar üreterek dala adım attı.
1960’larda üretilen birinci deri kayışlı sandaletler, vakit içinde çeşitlenerek farklı renk ve kayış tarzlarıyla piyasaya sürüldü. Rahatlık ve dayanıklılığıyla öne çıkan Birkenstock sandaletleri, kalıplanmış taban yapısıyla ayak sıhhatini destekliyor. Markanın açıklamasına nazaran, bu özel tabanlıklar yükü eşit formda dağıtarak basınç noktalarını azaltıyor ve sürtünmeyi minimuma indiriyor.
Kate Moss
Bir periyot moda dünyası tarafından göz gerisi edilen Birkenstock, 1990’larda süpermodel Kate Moss’un tercih etmesiyle büyük bir popülerlik kazandı. Vakitle ana akım modanın vazgeçilmez bir modülü haline gelen sandaletler, Akademi Mükafatları üzere kırmızı halı etkinliklerinde bile uzunluk gösterdi.
Katie Holmes, Naomi Watts ve Gigi Hadid
2021 yılında Fransız milyarder Bernard Arnault ve lüks moda devi LVMH tarafından desteklenen ABD merkezli özel sermaye şirketi L Catterton, Birkenstock’un çoğunluk payını satın aldı. 2023 yılında New York Borsası’nda süreç görmeye başlayan şirket, yaklaşık 8,6 milyar dolarlık bir değerlemeye ulaştı. Bu, markanın 2021’deki bedelinin iki katına çıkması manasına geliyordu. L Catterton, halka arzın akabinde da Birkenstock’un en büyük hissedarı pozisyonunu muhafazaya devam etti.
‘Barbie’ karakterini canlandıran Margot Robbie/Fotoğraf: Dsanchez
Birkenstock, lüks moda dünyasında da kendine sağlam bir yer edindi. Dior, Manolo Blahnik ve Rick Owens üzere dünyaca ünlü markalarla iş birliği yaparak, estetik ve konforu bir ortaya getiren özel dizaynlar sundu. Kuruluşundan bu yana altı jenerasyon boyunca aile mülkiyetinde kalan Birkenstock, bugün küresel çapta bir marka olarak varlığını sürdürmeye devam ediyor.
patronlardunyasi.com
