SETA Enerji Uzmanı Büşra Zeynep Özdemir: Mısır ve GKRK tarafından imzalanan gaz anlaşması Türk taraflarca kabul edilebilir değil
Mustafa Ali AYKOL
Mısır ve Güney Kıbrıs, Kıbrıs açıklarında çıkarılan doğalgazın Avrupa’ya sevkiyatı hedefiyle Mısır’a ihraç edilmesini sağlayan muahedeler imzaladı.
Anlaşmalar Güney Kıbrıs rezervlerinin Mısır’ın sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesislerine bağlanmasına yönelik planı resmileştiriyor. Bu adım, Mısır’ın mevcut altyapısının, doğal gazı işleyip Avrupa pazarlarına göndermesi için kullanılmasını amaçlıyor.
KKTC Dışişleri Bakanlığı, Güney Kıbrıs Rum İdaresi ile Mısır ortasında imzalanan hidrokarbon ticareti mutabakatına reaksiyon göstererek, Kıbrıs Türkü’nün taraf olmadığı ve onay vermediği bu mutabakatların hiçbir kararının olmadığını ve geçersiz olduğunu bildirdi.
SETA Vakfı’nda güç siyasetleri araştırmacısı olarak misyon yapan Büşra Zeynep Özdemir, mutabakatla ilgili İşverenler Dünyası’nın sorularını yanıtladı.
“İTALYAN ŞİRKET ENİ, İKİ ÜLKE ORTASINDAKİ 2016’DAKİ MUAHEDEYİ TEKRAR CANLANDIRDI”
-Güney Kıbrıs ile Mısır ortasında dün imzalanan yeni gaz mutabakatı ne manaya geliyor?
Kıbrıs adası açıklarında 2011 yılında keşfedilen 198 milyar metreküplük Afrodit Alanı 2017 yılına dek Doğu Akdeniz’de keşfedilen en büyük dördüncü doğal gaz rezervi olma özelliği taşıyordu. Saha, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni yok sayan tek taraflı hareketleri başta olmak üzere çeşitli nedenlerden bugüne dek üretime açılamamıştır.
2016 yılında Mısır ve GKRY Afrodit gazının döşenecek bir boru çizgisi ile Mısır’ın doğal gaz sıvılaştırma tesislerine taşınması, oradan da milletlerarası piyasalara açılması için bir mutabakat imzalamıştı. O devirde Mısır Kıbrıs adası açıklarındaki gazın ticarileştirilmesinin yanı sıra artan iç talebini karşılamak için de Afrodit gazını gündemine almıştı.
Ancak imzalanan muahede kağıt üzerinde kalmıştı. Bugün Mısır’ın Doğu Akdeniz’deki en büyük doğal gaz alanı keşiflerini gerçekleştiren ve ülkedeki en kıymetli hidrokarbon şirketlerinden biri olan İtalyan ENİ iki ülke ortasındaki muahedeyi tekrar canlandırdı.
Ancak bu kere mutabakata husus olan saha Afrodit değil. GKRY’nin tek taraflı olarak belirlediği ve Türkiye’nin de deniz yetki alanı içerisinde kalan 6 nolu blokta 2022 yılında ENİ tarafından keşfedilen Cronos gaz alanı için muahede yapıldı.
“TÜRK TARAFLARCA KABUL EDİLEBİLİR BİR MUAHEDE DEĞİL”
Anlaşmaya nazaran yaklaşık 85 milyar metreküp rezerve sahip olan alanda üretilecek gaz evvel Mısır’ın Zohr alanına oradan da Damietta LNG terminaline taşınarak Avrupa pazarına ulaştırılacak. Sahanın yüzde 50 ortağı olan Total’in de dahil olacağı sürecin GKRY ile en kısa müddette anlaşılarak başlatılması planlanıyor.
Yapılan mutabakat hem ihtilaflı bloklardan birinde gerçekleştirilmiş olması nedeniyle Türkiye’nin hem de Adadaki tek otorite üzere davranan GKRY’nin Kıbrıslı Türklerin haklarını yok sayması nedeniyle Türk taraflarca kabul edilebilir olmadığını söylemek gerek.
SAHADAKİ REZERV ÖLÇÜSÜ, AVRUPA’NIN TÜKETTİĞİ GAZIN 5’TE BİRİ KADAR
-Bu muahede ile Avrupa’nın gaz gereksiniminin ne kadarı karşılanabilir?
Sahadaki rezerv ölçüsünün 3 trilyon metreküp, yani 85 milyar metreküp olduğu açıklanmıştı. Avrupa’nın 2024 yılında tükettiği gaz ölçüsü ise yaklaşık 450 milyar metreküp. Alandan üretilecek gazın sırf birkaç milyar metreküple hudutlu olacağı da göz önünde bulundurulduğunda çeşitlendirmeye katkı sunacağı lakin sadece Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri üzere gaz tüketimi görece çok daha az olan ülkelere yarar sağlayabileceği söylenebilir.
“ANKARA’NIN HEM KENDİ HEM DE KIBRISLI TÜRKLERİN HAKLARINI SAVUNMAK İSMİNE TEŞEBBÜSTE BULUNMASI EPEY MUHTEMEL”
-Güney Kıbrıs ile Mısır ortasındaki mutabakat Akdeniz’deki komşularını, başta Türkiye olmak üzere, nasıl tesirler?
Bahse mevzu gaz alanı Türkiye’nin de kıta sahanlığı içinde kalan 6 nolu blokta yer alması nedeniyle Türkiye tarafından kabul edilebilir değildir. Yanı sıra, GKRY’nin 2000’li yılların başından bu yana sürdürdüğü Kıbrıs Adasının tek kelam sahibi olduğu biçimindeki tavrı ve Kıbrıslı Türklerin haklarını yok sayması sadece ekonomik değil tıpkı vakitte hukuksal bir problemdir.
Türkiye daha evvel ENİ’nin bahse husus blokta faaliyetlerini durdurmasını sağlamıştı. Ankara’nın hem kendi hem de Kıbrıslı Türklerin haklarını savunmak ismine misal bir teşebbüste bulunması epeyce beklenen.
Türkiye en başından beri olduğu üzere bölgede tüm tarafların bir ortaya gelip uzlaşma sağlamasının akabinde keşfedilen rezervlerin hakkaniyete uygun formda iktisada kazandırılmasını önemsemektedir. Bunun için de daha evvel Türkiye ve KKTC’yi yok sayarak oluşturulan Doğu Akdeniz Gaz Forumu’nun her iki ülkenin de dahil edilmesiyle birlikte tekrar canlandırılması yahut tüm tarafların bir ortaya geleceği yeni bir oluşumun kurulması gündeme getirilebilir.
patronlardunyasi.com
