Kur korumalı mevduat 31 ayın sonunda 1 trilyon TL’nin altına indi
Düşük faiz devrinde döviz kurlarında yaşanan süratli artış sonrasında TL’ye talebi artırabilmek için Aralık 2021’de devreye alınan kur muhafazalı mevduat 17 Haziran 2022 haftasından sonra birinci kere 1 trilyon liranın altına geldi. Merkez Bankası KKM’nin bu yıl bitmesini öngörürken 31 Ocak ile biten haftada bir evvelki haftaya nazaran düşüş 25 milyar 250,8 milyon lira oldu.
Ekonomim’den Şebnem Turhan’ın haberine nazaran, kur muhafazalı mevduat enflasyon yükseliş eğilimindeyken faiz indirimlerinin sürdürülüp düşük faiz siyaseti uygulandığı periyotta devreye alındı. Döviz kurlarında yaşanan ani yükselişi denetim altına almayı amaçlayan kur muhafazalı mevduat Aralık 2021’de geldi ve kurlarda süreksiz bir rahatlama sağlasa da üst istikametli hareketler devam etti. Döviz kurlarındaki değişime nazaran getiri sağlayan kur muhafazalı mevduat bilhassa birinci 6 ayında epey yüksek yararlar sağlanmasına yol açtı, evvel gerçek şahıslar için akabinde ise hukukî şahıslar için kur muhafazalı mevduat açma imkanı sağlandı. TL cinsi mevduatlara döviz cinsi getiri ve sağlanan vergi avantajları kur muhafazalı mevduata ilgiyi hayli arttırdı.
833 MİLYAR LİRA ZİYANA UĞRATTI
Kur muhafazalı mevduat TL cinsi açıldığında kurdaki değişimin faizi aşması durumunda ortadaki farkı Hazine, döviz cinsi açılırsa Merkez Bankası ödüyordu. Akabinde tüm maliyet Merkez Bankası’na devredildi. Merkez Bankası KKM kaynaklı zararın 833 milyar lira olduğunu açıklamıştı.
Mayıs 2023 genel seçimleri sonrasında değişen iktisat idaresi ve klâsik para siyasetlerine dönüşle birlikte kur muhafazalı mevduattan çıkış stratejisi devreye alındı. Lakin kur muhafazalı mevduat bakiyesi de tepesini 3.4 trilyon lira ile 18 Ağustos 2023 haftasında gördü. Merkez Bankası geçen yıl başında KKM için uygulanan taban faiz oranının siyaset faizinin yüzde 85’inden indirmeye başladı, yabancı para mevduattan KKM’ye dönüş maksatlarının kaldırılması, KKM hesaplarına uygulanan mecburî karşılık oranlarının artırılması, KKM hesapları için tesis edilmesi gereken ZK’ya ödenen faiz oranı üst sonunun düşürülmesi, yeni açılan KKM hesapları için tesis edilen ZK’ya faiz ödenmemesi üzere ataklar atarken son olarak ise bu yıl 20 Ocak’ta 6 ve 12 ay vadeli Kur Muhafazalı Mevduat ve İştirak Hesabı (KKM) açma ve yenileme süreçlerinin sonlandırılmasına karar verdi.
ZİRVEDEN 2.41 TRİLYON LİRA GERİLEDİ
Tüm bunların ışığında kur muhafazalı mevduattan çıkış hızlandı. 31 Ocak ile biten hafta itibariyle 18 Ağustos 2023’teki doruğuna nazaran kur muhafazalı mevduat tam 2 trilyon 411,7 milyar lira geriledi. Yani 17 ayda 2.4 trilyon liranın üzerinde KKM’den çıkış yaşandı. Merkez Bankası kur muhafazalı mevduattan çıkan ölçünün dövize dönüşüm oranının ise yüzde 15 üzere düşük bir düzeyde olduğunu açıklamıştı. Son bilgiyle birlikte kur muhafazalı mevduatın toplam mevduat içindeki hissesi yüzde 5,23’e kadar geriledi. Yabancı para mevduatın da yüzde 35,3’e indi. Böylelikle dövize hassas mevduatın toplam mevduat içindeki oranı yüzde 40,7’ye kadar indi. Bir periyot bu oran yüzde 75’in üzerine çıkmıştı. Standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki oranı da yüzde 59,48 ile 8 yılın en yüksek düzeylerine ulaştı.
Öte yandan Merkez Bankası datalarına nazaran yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı geçen hafta parite tesirinden arındırılmış olarak 1.1 milyar dolar azaldı. Gerçek şahısların parite tesirinden arındırılmış döviz mevduatı 50 milyon lira, hukukî şahısların parite tesirinden arındırılmış döviz mevduatı ise 1.14 milyar dolar geriledi.
MERKEZ BANKASI TOPLAM REZERVLERİ GERİLEDİ
Merkez Bankası rezervleri 31 Ocak ile biten hafta itibariyle bu yıl birinci sefer geriledi. Merkez Bankası datalarına nazaran bankanın net memleketler arası rezervleri bir evvelki haftaya nazaran 1 milyar 969 milyon dolar düşüş ile 71 milyar 733 milyon dolar oldu. Merkez Bankası toplam rezervleri de 31 Ocak haftasından rekor düzeyinden 1 milyar 585 milyon dolar düşüş gösterdi. TCMB haftalık datalarına nazaran, 31 Ocak prestijiyle toplam rezervler 167 milyar 560 milyon dolardan, 165 milyar 975 milyon dolara geriledi. Swap hariç rezervler ise 63 milyar dolar düzeyinden 31 Ocak haftasında 65.3 milyar dolara yükseldi.
BANKALARDA TOPLAM MEVDUAT 337.2 MİLYAR LİRA AZALDI
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) yayımladığı haftalık bültene nazaran, bankacılık bölümünün toplam kredi hacmi, 31 Ocak haftasında 162 milyar 931 milyon lira artarak 16 trilyon 204 milyar 249 milyon liradan, 16 trilyon 367 milyar 179 milyon liraya çıktı. Bankacılık bölümünde toplam mevduat ise bankalar ortası dahil geçen hafta 337 milyar 24 milyon lira azalarak 19 trilyon 48 milyar 105 milyon liraya indi. Tüketici kredilerinin meblağı, 31 Ocak prestijiyle 25 milyar 85 milyon lira artarak 2 trilyon 62 milyar 695 milyon liraya çıktı. Kelam konusu fiyatın 523 milyar 539 milyon lirası konut, 71 milyar 219 milyon lirası taşıt ve 1 trilyon 467 milyar 937 milyon lirası muhtaçlık kredilerinden oluştu. Bu periyotta taksitli ticari kredilerin fiyatı, 17 milyar 772 milyon lira artarak 2 trilyon 298 milyar 851 milyon lira oldu. Bankaların ferdi kredi kartı alacakları ise yüzde 4,1 artışla 1 trilyon 908 milyar 746 milyon liraya yükseldi. Ferdi kredi kartı alacaklarının 657 milyar 358 milyon lirasını taksitli, 1 trilyon 251 milyar 388 milyon lirasını taksitsiz borçlar oluşturdu.
patronlardunyasicom.
