Murat Ülker sordu, Ali Sabancı yanıtladı: Galatasaray başkanlığına aday olacak mı?
Murat Ülker’in röportajda sorduğu sorulardan ve Ali Sabancı’nın verdiği yanıtlardan öne çıkanlar şu halde:
“BİZİM ŞİRKETİMİZDE MERİTOKRASİ, LİYAKAT YOKTU”
Bir röportajında anlattığına nazaran merhum Sakıp Bey’e, ayrılıyorum deyince, ne istiyorsun, söyle değiştireyim demiş. Sonra, o kuşak yeni kuşağın idareye geçmesine müsaade vermiyordu, dedin mi? Geçmişe baktığında nitekim o denli miydi yoksa sabırsız mıydın?
Sene 2004 ve 36 yaşımdayım. Bir mart ayı idi, karar verdim Sabancı Holding’den ayrılacağım. Evvel eşimle konuştum. O vakit stratejinin başındaydım ve CEO’ya raporluyordum.
Babam Londra’da yaşıyordu o periyot. Konuşmak için Sakıp Amcama gittim…
Sakıp amcama “ben gidiyorum” dedim, merhum de beni çok sever oğlu üzere görürdü, daima hissettirdi. Benziyoruz da biraz onunla tip olarak. Ben gidiyorum dediğimde gerçekten tatile gidiyorum sandı. “Nereye” dedi. Ayrıldığımı açıkladım ben de. Çabucak, “ne yanlış gidiyor söyle düzelttireyim,” dedi. Bu çok onur verici bir laf lakin tıpkı vakitte çok yanlış da bir laf. Neden yanlış olduğunu söyleyeyim; benim üzere 10 tane kuzen var, her keresinde biri ayrılıyorum diye geldiğinde bunu derse, olmaz, bu kurumsallık değildir. Ben de kendisine “izin verirseniz ayrılayım, yeğeniniz olarak konuşalım” dedim. Zira oradayken konuşursam pazarlık yapıyor üzere olacaktı.
“Risk almıyor musun?” dedi bana, “evet amca alıyorum” dedim. “Şoförün, asistanın, odan, nizamın var” dedi. “36 yaşımdayım, param, eğitimim var. Bu yaşımda denemezsem ne vakit yapacağım. Fakat ben ayrılayım sonra da size bu noktaya nasıl geldi anlatayım,” dedim.
Sakıp amcam soranlara da, “Bilmiyorum bana sonra anlatacak.” demiş.
Bizim şirketimizde meritokrasi, liyakat yoktu. Şu Mehmet Bey, “iyi adam mıdır” diye sor. “Her yıl kar ediyor” filan, hepsinin cevabı, “mükemmel adam, lakin âlâ bir ikinci adam”; çok insan vardı zira.
“BABAM BENİM HİÇ SPONSORUM OLMADI”
Bu ayrılıktan ne öğrendin?
Özdemir amcam ve Sakıp amcam benim daima dahili sponsorumdu. Beni çok severlerdi. Babam benim hiç sponsorum olmadı. Babam bunu hiç yapmadı lakin bunu babamın beni düşündüğünü için yapmadığını biliyorum.
Bizim ailede bireyler ortası güç savaşları ve inanç problemleri vardı. Ancak bu bir bütün aslında, sonucunda aile işi dağıldı.
“AİLE ŞİRKETLERİNDE SİSTEM KURMA MECBURİYETİ VAR”
Sabancı Holding’den ayrılıp babanız Şevket Sabancı tarafından kurulan Temel Holding’e geçip ablanız Emine Kamışlı ile çalışmaya başladın. O da aile şirketiydi, farklı mıydı, meseleler yaşandı mı?
Ben Sabancı Holding’den gittim, merhum babam görmüştü bizim aile parçalanacak. Sayıca şanslılar birtakım aileler, mesela siz, sizden sonraki nesilde bile 30 kişi yok. Koç ailesi için de bu türlü, şu an iki kişi var mesela.
Sistem kurma mecburiyeti o yüzden var. Mesela benim CEO seçme mecburiyetim var. Bizim aile tüzüğüne yazdırdım, bir kişi 3 dönem yönetim kurulu başkanlığı yapamaz diye. Benim 2. dönemimin ortasında Emine ablam dedi ki “çok gençsin devam et”. Ben de “olur lakin başkalarından biri hayır derse yapmam” dedim. İnançlı de bir ortam vardı alışılmış, sizde de bugün Ali Ülker biliyor ki Murat Ülker orada duruyor, onun orada olmasından da faydalanabiliyor.
2005 yılında, 1990’dan beri charter seferleri yapan Pegasus’u satın alarak düşük maliyetli havayolu kategorisinde oyuncu oldunuz. Aslında bu kategori Türkiye için yeniydi ve epey regüle ve riskli bir kesimdi. Bu kararı nasıl aldınız? Neden havacılık kesimi?
Havayolunu tam da sizin Godiva’yı aldığınız üzere karar vererek aldık. Babam dedi ki “Sıfır ciro olsa bile uçakları geri versek ne kaybederiz?” Hesapladık, 50 milyon cebimizden çıkacak. O vakit tamam dedi ve ilerledik.
“AYDIN DOĞAN’IN DAMADI OLDUĞUM İÇİN BAZEN İŞLERİM YAVAŞLIYORDU”
Havacılık üzere stratejik bir bölüme girdiğiniz yıllarda Aydın Doğan medya kümesi Türkiye’nin gündemini belirliyordu. Aydın Doğan’ın damadı olman işlerinizi nasıl etkiledi?
Beni biraz Doğan kümesinde olarak da değerlendiriyorlardı. Medya ve siyasetin ahenk içinde olmadığı periyotlar vardı. Aydın Doğan’ın damadı olduğum için de bazen işlerim yavaşlıyordu. Beşerler dışarıdan baktığında her şeyin içinde bir komplo görüyordu. Meğer ben Doğan kümesinde içeride ne yapıyorlar 15-20 yıl boyunca hiç bilmedim. Dışarıdan bakan bunu anlamıyor, her gece tıpkı yatağı paylaşıyorsun nasıl hiç aktif olmuyor, onu yönlendirmiyorsun… Anlayamazlardı, sen mi yazdırdın bunu derlerdi.
Bense ailemle iş konuşmamayı tercih ediyorum. Evlilik başlı başına sıkıntı komplike bir şey, o denli günler oldu ki mesela, yemekte husus işe geldiğinde ben telefonum çalıyormuş üzere yapıp dışarı çıkardım. Hem ben bilmeyeyim, biri bana biliyordun demesin, hem de bir şey olur dışarıdan bir şey duyulur, bunu sen de masada duymuştun olmasın diye.
“EŞİME PAY VERMEYEREK HEM SABANCILARI HEM DE EŞİMİ RAHATLATTIM”
Bizim tarafta da Sabancı anayasası vardı; eşine senin hissenden bir kısmını verirsen o da oy kullanabilir ve aile kuruluna girebilir diye. Ben istemedim bunu, bir kuzenim hatta ayıp değil mi bu dedi. Ben de eşimi ben seçtim, siz seçmediniz dedim. Ben ola ki ayrıldım, ne yapacağım çıkaracak mıyım onu işlerden sonra. Aziz yani büyük ablamın eşiyle bu durum oldu mesela, ayrıldılar. Onlar bu türlü gri alan yaratmadı sonrasında lakin mevcut tertipte ona yer vardı. Ben bu türlü davranarak hem Sabancıları hem eşimi rahatlattım.
“EKONOMİK DALGALANMALARA KARŞI UZUN VADELİ VİZYONLA HAREKET EDİYORUZ”
Esas Holding’i yönetirken iktisattaki dalgalanmalara (kur, enflasyon, yüksek faiz) karşı nasıl stratejiler uyguluyorsunuz?
Bizi biz yapan bu pahalı, vaz geçilmez, sevdalısı olduğumuz Türkiye’mizin kronik sıkıntıları kur riski, enflasyon ve yüksek faiz. Her vakit dinamik ve proaktif, esnek ve çeşitlendirilmiş bir yaklaşımınız olmalı. Bu cins periyotlarda yalnızca müdafaa odaklı bir yaklaşım değil, tıpkı vakitte yeni fırsatlar yaratmaya yönelik bir bakış açısı benimsiyoruz. Çeşitlendirilmiş portföy yapımız, ekonomik dalgalanmalar karşısında riskleri dengelememize imkan tanıyor. Yatırımlarımızı hem bölümler hem de coğrafyalar ortasında dağıtarak, piyasa dalgalanmalarının tesirini minimize etmeye çalışıyoruz.
Finansal riskleri yönetmek için güçlü bir mali disiplin uyguluyoruz. Kaynaklarımızı verimli kullanarak maliyetleri denetim altında tutuyor ve likiditeyi yüksek düzeyde koruyoruz. Döviz kurundaki oynaklığa karşı ise hedge sistemleri üzere finansal araçlardan faydalanıyoruz. Bu tıp tedbirler, ekonomik belirsizlikler sırasında daha sağlam bir mali yapı sunuyor.
Aynı vakitte teknolojiye yaptığımız yatırımlar, bu süreçte değerli bir avantaj sağlıyor. Bilgi analitiği ve dijital araçlar, ekonomik şartlardaki değişimlere daha süratli ve tesirli bir biçimde karşılık vermemize imkan tanıyor. Örneğin, piyasa trendlerini erken fark ederek stratejilerimizi buna nazaran şekillendirebiliyoruz. Teknoloji yalnızca riskleri yönetmekte değil, tıpkı vakitte rekabet avantajı yaratmakta da bize takviye oluyor.
Ekonomik dalgalanmalara karşı en değerli stratejilerimizden biri de uzun vadeli bir vizyonla hareket etmek. Kısa vadeli dalgalanmalar yerine, yatırımlarımızı sürdürülebilir büyümeyi hedefleyecek formda planlıyoruz. Örneğin, yenilenebilir güç, sıhhat teknolojileri ve tarım üzere uzun vadede potansiyel taşıyan kesimlere yatırım yapıyoruz. Bu, yalnızca ekonomik istikrar sağlamakla kalmıyor, tıpkı vakitte gelecekteki büyüme fırsatlarını da değerlendirmemize imkan tanıyor.
Ekibimize ve insan kaynağımıza yatırım yapmak da bu süreçte çok kıymetli bir rol oynuyor. Kriz idaresi hünerlerini geliştirmek, dayanıklılık ve esneklik kazandırmak için çalışanlarımızı daima destekliyoruz. Zira biliyoruz ki, sağlam bir takım olmadan ekonomik dalgalanmalara karşı tesirli bir halde çaba etmek mümkün değil.
“ENFLASYONU DENETİM ALTINA ALMAK, ÜRETİMİ ARTIRMAK VE YAPISAL ISLAHATLARI HAYATA GEÇİRMEK ÜZERE MEVZULARDA DAHA YAVUZ ADIMLARA GEREKSİNİMİMİZ VAR”
Şu anda Türkiye iktisadının mevcut durumu hakkında ne düşünüyorsunuz? Zorlukları aşıyor muyuz? Daha fazla neler yapılabilir? Türkiye’de yatırım iklimi nasıl değişir? Türkiye daha fazla yatırımcıyı nasıl çeker? Türkiye’nin kendisine nasıl bir hikaye yazmalı ki, ekonomik meselelerini aşabilsin?
Türkiye iktisadının mevcut durumu, global ve lokal dinamiklerin tesiriyle epey karmaşık ve dalgalı bir süreçten geçiyor. Döviz kuru dalgalanmaları, yüksek enflasyon ve faiz oranları üzere zorluklar, iş dünyası ve yatırımcılar üzerinde baskı yaratıyor. Lakin Türkiye’nin güçlü bir ekonomik potansiyele sahip olduğunu unutmamak gerekir. Genç ve dinamik nüfusumuz, stratejik coğrafik pozisyonumuz ve girişimcilik ekosistemimiz, bu zorlukları aşmamızda kıymetli avantajlar sunuyor.
Zorluklar karşısında yapılan birtakım adımlar olumlu olmakla birlikte, bu sürecin daha istikrarlı ve sürdürülebilir bir formda yönetilmesi gerekiyor. Makroekonomik istikrarı sağlamak ve piyasalarda inanç oluşturmak, zorlukların aşılmasında kritik kıymete sahip. Lakin enflasyonu denetim altına almak, üretimi artırmak ve yapısal ıslahatları hayata geçirmek üzere bahislerde daha mert adımlara gereksinimimiz var.
Daha fazla neler yapılabileceğine baktığımızda; enflasyonu denetim altına almak ve döviz kuru oynaklığını azaltmak, hem iş dünyası hem de yatırımcılar için öngörülebilir bir ortam yaratır. Para ve maliye siyasetlerinin ahenk içinde çalışması gerekiyor.
Türkiye’nin ihracat gelirlerini artırmak ve ithalat bağımlılığını azaltmak için teknoloji, yenilikçi üretim ve yüksek katma kıymetli kesimlere odaklanması kural. Bilhassa dijital teknoloji, sıhhat, yenilenebilir güç ve tarım teknolojileri üzere alanlarda büyüme fırsatları var.
“SUYUN ALTI BANA MEDİTASYON ÜZERE GELİYOR”
İş dünyasındaki ağır tempodan uzaklaşıp rahatlamak için yaptığın en sıra dışı şey nedir?
Scuba diving ve futbol iki hobim; her ikisi de bana gerilim attırır. Futbolu anlatmama gerek yok sanırım. Ben suyun altını çoooook severim. Su altındaki dünya, büsbütün öbür bir gerçeklik sunuyor ve o an dışında hiçbir şeyi düşünemiyorsunuz. Bu, bana meditasyon üzere geliyor; büsbütün o ana odaklanıyorum ve işin gerilimi gerimde kalıyor. Bir mühlet yalnızca nefesinize ve etrafınızdaki hoşluklara odaklanmak, ağır iş temposunun akabinde zihnimi ve vücudumu yenilemenin en tesirli yollarından biri.
“HER GECE UYUMADAN ALLAH’A ŞÜKÜR EDERİM BANA BU FIRSATI VERDİĞİ İÇİN”
Seninle ilgili dışardan yanlış bilinen ne var, düzeltmek ister misin? Bugüne kadar sorulmasını istediğin lakin sorulmayan bir soruyu kendin sorup cevaplamak ister misin?
Beni işkolik sanarlar. İşkolik değilim. Fakat gece yatarken sonraki gün ile ilgili aklıma bir şey gelir, zihinsel not defterime not ederim ve o an Allah’a şükür ederim bana bu fırsatı verdiği için. İşimi yaşarım lakin işimin beni boğmasına müsaade vermemeye çalışırım. Yaşım yükseldikçe bu hususta daha düzgün olduğumu düşünüyorum. Yani gelişiyorum. Bu çok heyecan verici. Dua ediyorum ki ölünceye kadar gelişeceğim ve öğreneceğim.
GALATASARAY BAŞKANI OLMA NİYETİ VAR MI?
İyi bir Galatasaraylısın. Galatasaray’a Lider olmaya niyetin var mı? Pegasus’un renkleri oradan mı?
Evet, sıkı bir Galatasaraylıyım ve bu kulübe olan sevgim her vakit özel bir yerde duruyor. Lakin Galatasaray Başkanlığı üzere bir maksadım yok. Kulüp idaresi, büyük bir sorumluluk ve çok önemli bir mesai gerektiriyor. Şu an için gücümü iş hayatıma ve başka projelere odaklamış durumdayım. Olağan, bir Galatasaray taraftarı olarak kulübü her vakit desteklemek ve muvaffakiyetlerini görmek beni ziyadesiyle keyifli ediyor.
Pegasus’un renklerine gelirsek, HAYIR! Biz Pegasus’u aldığımızda renkleri buydu. Ancak mükemmel bir tesadüf değil mi?
patronlardunyasi.com
