Açık istihbaratın yeni gücü sosyal medya verileri oldu

Oksijen’den Serdar Kuzuoğlu mevzuyla ilgili “Sosyal medya takviyeli açık istihbarat” başlıklı yazı kaleme aldı.

Kuzuoğlu yazısında GeoSpy isimli yapay zeka modelinin şöyle anlattı:

GeoSpy isimli yapay zeka modeli, bitki örtüsü, mimari doku üzere izleri tahlil ederek fotoğrafların nerede ve ne vakit çekildiğini saniyeler içinde nokta atışıyla tespit edebiliyor.

Modern hayatın en ikircikli bahislerinden biri hiç elbet “mahremiyet”. Toplumsal medyanın yaygınlaşmasıyla aşınmış ve sonları meçhul hale gelmiş üzere dursa da, değeri istismara bahis olduğu anda anlaşılan; tanımı de idaresi de sıkıntı bir kavram.

Güncel tarifiyle mahremiyet, Sanayi İhtilali ile ortaya çıkıyor. Pek az ortak paydası olan kitlelerin kentlerde ağırlaşması evvel mimaride, akabinde toplumsal kodlarda mahremiyeti giderek daha besbelli bir talebe dönüştürdü.

19. yüzyılın başlarında ortaya çıkan telgrafın irtibatta tetiklediği yeni devir, haberleşmeyi görülmemiş bir düzeye taşıdı. Ne var ki telgraf bildirileri lakin Mors alfabesiyle iletilebiliyordu. Bu da gönderen ve alana hizmet veren operatörler tarafından çevrilmelerini; yani “okunmalarını” mecbur kılıyordu. İrtibatın mahremiyeti en bariz olarak bu sayede gündeme geldi. Telefonun erken devri de emsal halde yalnızca operatörler yardımıyla gerçekleşebildiği için emsal korkuyu her vakit hissettirdi.

Devlet kurumlarının irtibatı istihbarat gayeli takibi, buna yönelik tüm araçların keşfine denk; adeta doğal bir refleks. En sistematik ve en hasar verici kullanımı ise Nazi devrinde Almanya’da yaşandı. İrtibatın her tipi, rejime tehdit oluşturabilecek şahısların tespiti için daima takip ediliyordu. İstihbarat servisi “Gestapo” herkesi etrafındakiler hakkında bilgi vermeye zorlayarak halkı ayrıntılı biçimde fişliyor, profiller çıkarıyordu. Bu taktik Nazilerin işgal ettiği ya da etmeyi hedeflediği ülkelerde de motamot uygulandı. Vakitle aile bireyleri dahi birbirini ihbar etmeye başlayınca mahremiyet arayışı bir suça ya da en hafif tarifiyle kabahate dönüştü. Bu fişlerin rejim zıtlarını “ayıklamak” için kurgulanan sistematik kıyımın yol haritasına dönüşmesi çok sürmedi.

1. Dünya Savaşı’nın sona erdiği ve Nazi devrinin kapandığı 1948 yılında Birleşmiş Milletler’in hazırladığı “İnsan Hakları Üniversal Bildirgesi” bu sebeple özel ömrün kapalılığını; yani mahremiyeti üniversal ve temel bir insan hakkı olarak tanımladı.

Özetle bugün mahremiyet konusundaki titizliğiyle eleştirilen Avrupa’nın bu halinin ardında milyonlarca insanın hayatına mal olan izler var. Ne var ki bilhassa internet tabanlı dijital teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte mahremiyet artık hem bireyler hem de kurumlar için hiç olmadığı kadar karmaşık.

KRİPTO ALERJİSİ

Avrupa Birliği’nin ortak emniyet teşkilatı Europol bilhassa terör, uyuşturucu ticareti, göçmen kaçakçılığı ve mali hatalar alanında üye ülkeler ortasındaki bilgi paylaşımı, hatalı takibi ve operasyonlardan sorumlu. Vazife alanındaki “siber kabahatlerle mücadele” ise doğal olarak ilgilendiği her başlığın merkezini oluşturuyor.

Kurumun yöneticisi Catherine De Bolle, önümüzdeki günlerde Dünya Ekonomik Forumu’nda global teknoloji devlerinin yöneticileriyle bir ortaya gelmeye hazırlanıyor. Ana gündemi, bu şirketlerin yönettiği global bağlantı ve iletileşme uygulamalarının “kanuna saygılı” bir yapıya kavuşması. Daha açık bir tabirle “kriptolu bildirilerin emniyet ve istihbarat teşkilatları tarafından okunabilir hale getirilmesi”. Anonimliğin temel bir hak olmadığını sav eden De Bolle, talebini şöyle gerekçelendiriyor: “İçinde takip ettiğiniz cürümlünün bulunduğu konutun kapısına arama müsaadesiyle dayanıp kapı kilitli diye geri dönmenizi kimse kabul edemez.” Hata örgütlerinin neredeyse her hareket ve bildirisini TikTok ve Instagram üzere açık platformlardan paylaştığını hatırlayınca, onların dahi kâfi gelmediği durumlar var muhakkak ki.

Mahremiyet konusunda temel çaresiz kümeyse “sıradan kullanıcılar”. Bilhassa yapay zeka araçlarının yaygınlaşmasıyla çevrimiçi varlığı kendisi ya da arkadaş etrafıyla kısıtlı tutmak neredeyse imkansız hale gelmiş durumda.

STORY’DE KALMIYOR

Bu gerçeği hatırlatan en çarpıcı örneklerinden biri “GeoSpy” ismiyle ortaya çıktı. ABD merkezli “Graylark Technologies” şirketinin geliştirdiği yapay zeka takviyeli hizmet, dış yerde çekilmiş rastgele bir fotoğraf ya da görüntüyü tahlil ederek tam olarak nerede; hatta kimi durumlarda ne vakit çekildiğini saniyeler içinde ve nokta atışı tutarlılıkla tespit edebiliyor. Bunun için imajdaki bitki örtüsü, yeryüzü biçimleri, mimari detaylar ve yapılar ortasındaki uzaklıklar üzere birçok değişkeni kullanarak data tabanındaki örneklerle eşleştirme yapıyor.

Şirketin tanıtım evraklarına nazaran bunu sağlayan yapay zeka algoritması milyonlarca açık kaynak fotoğrafını tarayarak senelerce modelleme yapmış. Yani (örneğin) binlerce kişinin farklı açılardan çekerek Instagram albümünde kamuya açık halde paylaştığı fotoğraflarla oluşturulan modeller, aranan bireylere ilişkin fotoğrafların art planıyla eşleşerek yakalanmalarına yardımcı olabiliyor. Hatta bu sistemle kişinin belli bir vakit aralığında nerelerde bulunduğunu izlemek dahi mümkün. GeoSpy fotoğrafları işleyip modelledikten sonra sildiğini belirtiyor fakat bunu yapmayan emsallerle maksattaki kişinin öbürleri tarafından çekilen fotoğraflardaki izinin tespit edilebilmesi de mümkün.

Gelgelelim bu senaryo yalnızca hatalılara yönelik işlemiyor. Kısa mühlet evvel hizmete sunulan GeoSpy, çevrimiçi jargonda bireyleri gizlice takip etmeyi tanımlayan “stalk” taleplerine boğulunca, “mahremiyet ihlali” kaygısıyla genel kullanıma kapatılmak zorunda kaldı.

Şimdilik misal başka hizmetlerin de bu türlü vicdanlı olmasını dilemekten öbür bir seçeneğimiz yok üzere görünüyor.

patronlardunaysi.com